یکدوره فقه کامل فارسی صفحه 175

خلاص گردد از سوگند و کفارت نباشد و همچنین اگر مستحق بمیرد امّا اگر گفته باشد که بدهم حق او را باید که بورثه او دهد

خاتمه چون سوگند خورد که فعل نکند باید که هرگز نکند

و قبول کنند دعوی او را که تعیّن کرده تا یکی و اگر سوگند خورد که فعل کند یکبار کافی باشد و لازم نباشد که فی الحال کند و تنگ شود وقت ان چون گمان مرگ داشته باشد و اگر سوگند خورد که صدقه نماید مال خود را داخل باشد در ان عین و دین و اگر سوگند خورد بچیزی از برای اوّل کسی که در خانه او دراید ان از برای اوّل کسی باشد که بخانه او رود و اگر چه غیر او بانجا نرود و اگر گوید از برای اخر کسی که در خانه دراید ان از برای اخر کسیکه در خانه دراید پیش از موت او و زیور و شاملست انگشتری و دُر را و کفارت لازم میشود بمخالف سوگند باختیار و اگر چه نه بجهة فعل او باشد همچنانکه او سوار باشد الاغی را و ان در خانه رود که او سوگند خورده که در انجا نرود و لازم نمیشود باکراه و بفراموشی و بندانستن حکم ان‌

مقصد سوّم در کفارات‌

[باب] اوّل در اقسام‌

و انسه است مرتبه و مخیره و کفارت جمع امّا مرتبه سه است کفارت ظهار و کشتن بخطا و واجب است درین هر دو که بنده ازاد کند پس اگر عاجز باشد دو ماه روزه پیاپی بدارد اگر ازاد باشد و یکماه پیاپی بدارد اگر بنده باشد و اگر نتواند شصت مسکین را طعام دهد و کفارت گشودن روزه قضای رمضان بعد از زوال و واجب است در انکه ده مسکین را طعام بدهد و اگر عاجز باشد سه روز روزه بدارد پیاپی و امّا مخیره پس انچهار است اوّل کفارت افساد ماه رمضان دوّم روزه نذر و عهد نزد اکثر و واجب است در هر دو ازاد کردن بنده یا شصت مسکین را طعام یا روزه دو ماه پیاپی سوّم کفارت یمین چهارم خلف نذر و عهد غیر روزه و واجب است در اینها ازاد کردن بنده یا ده مسکین را طعام یا کسوت ایشان و اگر عاجز باشد از هر سه سه روز روزه پیاپی بدارد و کفارت جمع در دو چیز است کشتن مومن بعمد و ظلم و افساد روزه رمضان بچیزی حرام و واجب است در اینها ازاد کردن بنده و دو ماه روزه پیاپی و طعام دادن شصت مسکین و کسیکه سوگند خورد به بیزاری از خدا یا از رسول یا یکی از ائمه ع و خلاف کند واجب شود برو کفارت ظهار نزد اکثر پس اگر عاجز باشد کفارت یمین لازم گردد و بعضی گفته‌اند که کناهکار باشد و هیچ کفارت نباشد و در بریدن زن موی خود را در مصیبت بعضی گفته‌اند که کفارت رمضان واجب است و بعضی گفته‌اند که کفارت ظهار و بعضی گفته‌اند که گناهکار میشود و برو کفارت نیست و اگر زن بر کند مویخود را در مصیبت یا روی خود را بخراشد یا مرد پاره کند جامه خود را در موت فرزند یا زوجه خود برو کفارت یمین واجب میشود و کسیکه نکاح کند زنی را در عده جدا شود از او و کفاره دهد به پنج صاع ارد و کسیکه خواب کند نماز خفتن نگذارده تا وقت بگذرد ان روز اینده روزه بدارد و کسیکه نذر روزه کند و عاجز باشد از ان طعام دهد یکمسکین را بدو مد پس اگر عاجز باشد صدقه کند بانچه تواند و اقرب انست که هر سه اخرین سنّت‌اند

باب دوّم در چیزیکه کفارت بآنست‌

اشاره

و ان عتق است و روزه و طعام دادن مسکینان و کسوت ایشان و در ان سه بحث است بحث اوّل در عتق و ان واجب است در کفارت مرتبه بر کسیکه مالک بنده باشد یا ثمن ان با وجود بایع ان و شرطست که بنده مسلمان باشد یا بحکم مسلمان و جائز نیست بچه در شکم و نه طفلیکه از دو کافر باشد و اگر چه بنزدیک بلوغ باشد و اظهار اسلام کند و شرط است در اسلام بنده اقرار بشهادتین نه گذاردن نماز و بیزاری از غیر اسلام و طفل تابع یکی از پدر و مادر است در اسلام و اسیر کننده را تابع نیست در اسلام اگر چه