یکدوره فقه کامل فارسی صفحه 180

باشد و اگر جراحت یکی بعد از جراحت دوّم باشد و بهر دو بیفتد یا یکی پر بشکند و دیگری پای پس نتواند پریدن و دویدن از ان دوّم باشد و بعضی گفته‌اند که از ان هر دو باشد چهارم مراد بافتادن صید و از سرکشی بدر اوردن انست که چنان شود که گرفتن او اسان گردد پس اگر باو تیری رسد و او تواند با وجود ان پریدن یا دویدن بر وجهیکه او را نتواند دریافت الّا بشتاب رفتن سخت ملک نشود و هر جا که تیر ذکر میشود انحکم نه مخصوص به تیر است بلکه حربه و نیزه و شمشیر و مانند ان در ان حکم شریک‌اند چنانکه گذشت‌

تتمه حرامست مرغ یا جانوری که او را نشانه ساخته باشند و تیر و یا نیزه باو اندازند تا بمیرد

و جانوری که برو جراحتی کرده باشند نگاهداشته تا بمیرد

باب دوّم در کشتار

[فصل] اوّل در ارکان سر بریدن‌

و ان چهار است اوّل کسی که سر می‌برد شرط است درو عقل و اسلام یا حکم اسلام پس حلال نباشد کشته کافر و اگر چه از اهل کتاب باشد و ناصبی و خارجی و دیوانه و مست و کودک بی تمیز و حلال باشد کشته کودک با تمیز و زن مسلمان و اگر چه در حیض یا نفاس باشد و ولد الزّنا و جنب و اگر مسلمان و کافر شریک گردند در سر بریدن حرام باشد دوّم کشته رواست سر بریدن حیوانی که بعد از ان پاک باشد خواه گوشت او حلال باشد یا نه و روا نیست سر بریدن ادمی و سگ و خوک و رواست در شیر و پلنگ و یوز و روباه و مانند ان و فائده ان پاکی پوست و گوشت است و در اینکه پاکی پوست ان محتاج بدباغت است خلافست و حیواناتیکه مسخ شده است همچو خرس و بوزینه و فیل دو قولست اقوی انست که رواست و روا نیست در حشرات همچو موش و سوسمار و مار سوّم الت و شرط است که از اهن باشد و جائز نیست الّا بان با قدرت بر ان پس اگر ترسد که فوت شود حیوان و التی از اهن نباشد جائز باشد بریدن اعضا بهرچه باشد از نی و چوب و ابگینه و سنگ تیز و در ناخن و دندان خلاف است چهارم کیفیت سر بریدن و شرط است درو پنج چیز اوّل بریدن چهار عضو مری و انراه طعام و شراب است و حلقوم و انراه نفس است و دو شاه رگ و اندو رگند که در دو طرف حلقوم‌اند و جائز نیست بریدن بعضی و ترک بعضی و کشته بان حرام گردد و اگر اندک پوستی از حلقوم بگذارد حرام باشد و واجب است نحر شتر و ان بریدن گویست که در میان گردن و سینه اوست بزدن کارد و مانند ان و محل سر بریدن از زیر حلق است پس اگر از پس ببرد و زود اعضای چهار گانه را ببرد پیش از جان دادن کشته حلال باشد و اگر کسی با سر بریدن رودهای او بیرون اورد حرام باشد اگر کشته شدن او نه بسر بریدن تنها باشد و حیوانی که مشرف بر موتست اگر معلوم باشد که حرکت او حرکت کشته است حرام باشد و اگر برقرار حیوة باشد حلال و اگر مشتبه باشد و خونی معتدل بیرون نیاید حرام و اگر بعضی اعضای چهار گانه بریده شود و زود تدارک کند و بان بمیرد بعد از رها دادن اقرب انست که حلال باشد خواه انکه قرار حیوة داشته باشد یا نه و قرار حیوة انست که تواند بود که یکشبانه روز یا نیم شبانه روز بزید و شرط نیست بریدن اعضای گذشته در صید و نه در حیوان که دست نمیدهد و یا در چاه افتاده و میسّر نیست سر بریدن او بلکه او را جراحتی کنند به شمشیر و نیزه و مانند ان که بان کشته شود و اگر چه انجراحت نه در محل سر بریدن باشد و اگر شتری برمد واجب است که صبر نمایند تا دست دهد مگر انکه ترسند که هلاک گردد

[فصل] دوّم روی بقبله کردن‌

اشاره

در سر بریدن و نحر شتر گاهیکه ممکن باشد و اگر نداند یا فراموش کند یا حیوان در چاهی افتاده باشد یا بگل فرو رفته که نتوان روی بقبله کردن و بکشد حلال باشد و باید که محل بریدن بقبله باشد سوّم نام خدا بردن بتعظیم چنانکه گذشت پس اگر عمدا ترک کند حرام باشد و اگر فراموش کند حلال چهارم انکه شتر را