یکدوره فقه کامل فارسی صفحه 189

دوانگ و ان نصیب مادر است بشرط انکه حاجبی نباشد از ولد میّت یا ولد ولد یا از برادران میّت و نصیب دو کس است از برادر و یا خواهر مادری که ولد ام میگویند یا بیشتر از دو کس مذکّر و مؤنّث برابر است ششم سدس است یعنی یکدانگ و ان نصیب هر یک از مادر و پدر است چون میّت را ولد یا ولد ولد باشد و نصیب مادر است چون حاجب داشته باشد از برادران پدری یا مادری یا پدری و نصیب یک کس است از ولد ام‌

فصل سوّم در موانع ارث است‌

و ان بر سه قسم است کفر و قتل و بندگی قسم اوّل در بیان منع کفر است کافر از مسلمان میراث نمی‌برد اگر چه نزدیک باشد امّا کفر او واسطه منع ارث مسلمان نمیشود پس اگر مسلمانی وفات کند پسر کافری گذارد و از ان کافر پسری مسلمان باشد اگر چه پسر کافر محروم است امّا پسر او که مسلمان است میراث جد مسلمان میبرد و چون مسلمان وفات کند و وارث مسلمان نداشته باشد میراث او از ان امام است و مسلمان از کافر ارث میبرد و منع شرکت کافر میکند در ارث پس اگر کافر میّت را ولد کافر و ابن عم مسلمان باشد میراث ان میّت کافر از ان ابن عم است و اگر کافر مسلمان شود پیش از قسمت ترکه میان ورثه شریک می‌شود در میراث بردن با مسلمان اگر در درجه وارث مسلمان باشد و اگر اولی و اقرب باشد تمام میراث را میبرد خواه میّت مسلمان باشد خواه کافر و اگر وارث یکی باشد و یا بعد از قسمت مسلمان شود میراث از میّت نمی‌برد و با ان یک وارث میّت شریک نیست و جمیع مسلمانان از یکدیگر ارث میبرند اگر چه اختلاف در مذهب داشته باشند مادام که ان مذهب مودی بکفر نباشد و کفار از همدیگر ارث میبرند اگر چه اختلافی در دین داشته باشند و مرتد فطری را باید در حال کشت و زنش عدّه وفات بگیرد که چهار ماه و ده روز است از وقت مرتد شدن و قسمت کنند میراث او میان ورثه و بتوبه این احکام ازو ساقط نمیشود و مرتد غیر فطری را طلب توبه کنند اگر توبه کرد و الّا قتلش کنند و زنش عده طلاق بگیرد و مالش بعد از قتل قسمت کنند و اگر سه نوبت توبه کرد بار چهارم باز مرتد شد در مرتبه چهارم بکشند و اگر زن مرتد شود حبسش کنند و در اوقات نمازها بزنند تا انکه توبه کند اگر چه مرتد فطری باشد و میراث مرتد از ان وارث مسلمان است و اگر نباشد از ان امام است و مرتد از مسلمان ارث نمیبرد قسم دوّم قتل است که منع ارث می‌کند اگر قتل بعمد و ظلم باشد و اگر بخطا باشد از دیت میراث نمیبرد این وارث قاتل امّا از سائر ترکه ارث می‌برد و اگر قتل شبه عمد است در قواعد الاحکام حکم عمد داده است و در تحریر الاحکام حکم خطا داده است و میراث مقتول از ان غیر قاتل است اگر چه دور باشد یا قاتل واسطه باشد و اگر وارث دور نباشد از ان امام است و از دیت ارث میبرند وارثان میّت که از پدری باشند خواه مؤنّث و خواه مذکّر و زن و شوهر هم از ان ارث می‌برند و اگر وارثان مادری باشند نمیبرند از دیت و اگر بغیر از امام علیه السّلام مقتول بعمد را وارثی نباشد امام را بخشیدن نیست بلکه قصاص است یا اخذ دیت و از دیت ادای قرض میّت و وصیتهای او کنند و قرضداران را نمیرسد که منع وارث کنند از قصاص قسم سوّم رق است که بندگی است و بندگی مانع ارث است از هر دو طرف که نه ازاد از بنده میبرد و نه بنده از ازاد و اگر جمعشوند ازاد و بنده میراث از ان ازاد است اگرچه دور باشد و اگر پیش از قسمت ترکه ازاد شد شریک می‌شود با وارث اگر در یکمرتبه باشند و اگر اولی و اقرب