یکدوره فقه کامل فارسی صفحه 214

اعمام و اولاد ایشان و ابا و اولاد قاتل هم داخل عاقله‌اند و قاتل داخل عاقله نیست و زنان هم داخله عصبه و عاقله نیستند و دیوانه و نابالغ هم داخل عاقله نیستند و عاقله در قتل بعمد دیت نمیدهد و هم بنده را عاقله نیست و کمتر از دیت موضحه بر عاقله نیست و اگر قاتل اقرار کند که بخطا کشته است و یا انکه بصلح دیت مقرّر کنند بر عاقله دیت لازم نیست و اگر انسان بر نفس خود جنایت کرد و یا حیوان او بر عاقله چیزی نیست و در اتلاف اموال بخطا بر عاقله چیزی نیست و عاقله ذمی امام است اگر مال نداشته باشد زیرا که جزیه میدهد و قسمت کنند دیت را بر اقرب فالاقرب مادام که قسمت بر نزدیکان گنجد بر دوران نیندازند و قسمت بر عاقله برای امام است و یا کسیکه امام او را جهة این مهمات نصب کرده باشد و چون عاقله دیت دهند رجوع بر جانی نکنند و اگر از عاقله عصبه چیزی زیاده بماند از موالی و معتقان ستانند و از موالی موالی و اگر از همه عاقله زیاده ماند بر امام است ان زیادتی و اگر عاقله از دیت زیاده باشند بحصه ایشان تقسیم کنند و اگر بعضی غائب باشند تخصیص بحاضر نکنند بلکه غائب را هم شریک سازند و اوّل دیت بر عاقله است در خطا و اگر عاقله نباشد از بیت المال هم چیزی نباشد دیت از مال جانیست و اگر جانی را هم مال نباشد از امام ستانند و از فقیر چیزی نستانند

فصل چهاردهم در کفارت قتل است‌

اگر قتل عمد باشد کفارت واجب میگردد و ان عتق رقبه است و شصت کس را نیز طعام دادن و دو ماه روزه داشتن و اگر قتل بخطا باشد کفارت بترتیب بود که اوّل عتق بنده است اگر میسّر شود و اگر میسّر نشود روزه دو ماه است اگر میسّر نگردد اطعام شصت مسکین است و در شبه عمد بدین دستور مرتب است امّا کفارت ان زمان واجب میشود که مسلمان را بکشد و یا کسی را که بحکم مسلمان باشد از اطفال اگر چه بچه شکم باشد و انچه روح درو دمیده بود همین حکم دارد بعد از اتمام خلقت او و بقتل ذمی و سایر اصناف کفار کفارت نیست و اگر جماعتی در قتل شریک باشند بر هر یک یک کفارت کامله واجب میگردد و بر کودک و دیوانه و کشنده نفس خود واجب نمیگردد و اللّه اعلم بالصّواب و الیه المرجع و الماب تمّت الکتاب بعون اللّه الملک الوهّاب فی تاریخ احدی عشر شهر شوال سنه 1039 تسعة و ثلاثین و الف

مذکور است که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و اله و سلّم بحضرت امیر المؤمنین ع فرمود که این وصیّت را تو یاد گیر و بیاد اهلبیت خود و شیعیان خود بده چنانچه جبرئیل تعلیم من نمود و اگر صحیفه خود را پیشتر درست نکرده باشد جمعی از مومنان را حاضر کند و بر اعتقادات خود ایشانرا گواه بگیرد باین نحو که بسم اللّه الرّحمن الرّحیم اشهد ان لا اله الّا اللّه وحده لا شریک له و انّ محمّدا عبده و رسوله صلّی اللّه علیه و اله و انّ الجنّة حقّ و انّ النّار حقّ و انّ السّاعة اتیة لا ریب فیها و انّ اللّه یبعث من فی القبور پس بنویسد بپارچه کاغذی بسم اللّه الرّحمن الرّحیم شهد الشّهود المسمّون فی هذا الکتاب انّ اخاهم فی اللّه عزّ و جلّ فلان بن فلان و نام خود و پدر خود بنویسد اشهدهم و استودعهم و اقرّ عندهم انّه یشهد ان لا اله الّا اللّه وحده لا شریک له و انّ محمّدا عبده و رسوله و انّه مقرّ بجمیع الانبیاء و الرّسل علیهم السّلام و انّ علیّا ولیّ اللّه و امامه و انّ الائمّة من ولده ائمّته و انّ اوّلهم الحسن و الحسین و علیّ بن الحسین و محمّد بن علیّ و جعفر بن محمّد و موسی بن جعفر و علیّ بن موسی و محمّد بن علیّ و علیّ بن محمّد و الحسن بن علیّ و القائم الحجّة علیهم السّلام و انّ الجنّة حقّ و النّار حقّ و انّ السّاعة اتیة لا ریب فیها و انّ اللّه یبعث من فی القبور و انّ محمّدا صلّی اللّه علیه و اله رسوله جاء بالحقّ و انّ علیّا ولیّ اللّه و الخلیفة من بعد رسول اللّه و مستخلفه فی امّته مؤدّیا لامر ربّه تبارک و تعالی و انّ فاطمة بنت محمّد و ابنیها الحسن و الحسین ابنا رسول اللّه و سبطاه اماما الهدی و قائد الرّحمة و انّ علیّا و محمّدا و جعفرا و موسی و علیّا و محمّدا و علیّا و حسنا و الحجّة علیهم السّلام ائمّة و قادة و دعاة الی اللّه عزّ و جلّ و حجّة علی عباده پس بگوید بگواهان که نام‌شان در ان صحیفه نوشته خواهد شد یا فلان یا فلان یا فلان و نام شان را بگوید اثبتوا علی هذه الشّهادة عندکم حتّی تلقونی بها عند الخوض پس گواهان باو بگویند یا فلان نستودعک اللّه و الشّهادة و الاقرار و الاخاء موعودة عند رسول اللّه صلّی اللّه علیه و اله و نقرا علیک السّلام و رحمة اللّه و برکاته پس صحیفه را به پیچند و مهر کنند بمهر ان شخص خود و بمهر گواهان و از جانب راست میّت با جریده بگذارند تمّت‌