یکدوره فقه کامل فارسی صفحه 29

و اهستگی و باطل میشود بان نماز پنجم رکوعست و ان هم رکنست در هر رکعتی یکبار واجبست در ان خم شدن بمرتبه که کفدستها بسر زانو رسد و اگر نتواند هر قدر که ممکن باشد خم شود و اگر اصلا خم نتواند شدن بسر اشارت کند و اگر بر صورت رکوع باشد بجهة پیری یا خستگی یا غیر ان از برای قیام انچنان بایستد و از برای رکوع اندک میل کند تا فرق باشد میان قیام و رکوع و اگر محتاج باشد که اعتماد کند بر چیزی واجب باشد و اگر دستهای او دراز باشد و باندک میلی بسر زانو رسد یا کوتاه باشد بدستور دیگران خم شود و رکوع کند و واجب است ارام گرفتن در رکوع بقدر ذکر واجب و ان سبحان ربّی العظیم و بحمده است یا سبحان اللّه سه بار و راست شدن از رکوع و ارام گرفتن در ان پس اگر در اثنای خمشدن ابتدای ذکر کند یا پیش از اتمام ذکر راست شود عمدا باطل باشد پس اگر رکوع کند و ذکر گوید پس از روی سهو افتد بر زمین پیش از راست شدن و سجده کند احتیاج نباشد ببرخواستن از برای انکه محلّش گذشته و اگر پیش از رکوع افتد بازگردد و رکوع کند مادام که بحدّ سجده نرسیده بود و سنّت است که بعد از قرات ایستاده تکبیری از برای رکوع بگوید و دستها برداشته باین تکبیر تا برابر گوش و سر زانوها بکفدستهای خود بگیرد و انگشتان گشوده و زانوها را باز پس شکند و پشت را راست دارد و گردنرا بکشد و پشت و گردنرا برابر بدارد و اعضا را از هم گشاده دارد که هیچ عضوی بر دیگری نیاید الّا سر دستها بر سر زانوها و بگوید در رکوع تسبیح سه بار یا پنجبار یا هفتبار و در حالت رکوع پیش از تسبیح ایندعا بخواند ربّ لک رکعت و لک اسلمت و بک امنت و علیک توکّلت و انت ربّی خشع لک سمعی و بصری و شعری و لحمی و دمی و عصبی و عظامی و ما اقلّته قدمای غیر مستنکف و لا مستنکر و لا مستحسر و بعد از راست شدن از رکوع سمع اللّه لمن حمده و الحمد للّه ربّ العالمین اهل الجبروت و الکبریاء و العظمة و مکروه است که در حالت رکوع دستها در زیر جامه باشد بلکه سنّت است که ظاهر باشد یا در استین ششم سجود است و ان هم رکنست در رکعتی دو سجده و باطل میشود بترک هر دو عمدا و سهوا و بترک یکی عمدا نه سهوا و واجب است که سجود بر هفت عضو کند پیشانی و هر دو کفدست و هر دو سر زانو و هر دو انگشت مهین پای و اعتماد بر اینها نماید و موضع پیشانی برابر محل پایها باشد یا بلندتر بقدر یکخشت و پیشانی بر چیزی نهد که صحیح باشد سجود بر ان چنانکه گذشت در بحث مکان و اگر نتواند چنان خمشدن باید که موضع پیشانی را بلند گرداند و اگر نتواند پیشانی را بر زمین نهادن بواسطه جراحتی یا دمل گوی بکند تا صحیحش بر زمین اید و اگر نتواند بر ذقن سجده کند و اگر نتواند بعضی از اعضای هفتگانه بر زمین نهادن باقی بر زمین نهد و در سجود بگوید سبحان ربّی الاعلی و بحمده یا سبحان اللّه سه بار و از برای ضرورت بیکبار اکتفا کند و ارام گیرد بقدر ذکر واجب پس اگر پیش از اتمام سجده ابتدای ذکر کند یا پیش از اتمام ذکر سر بردارد عمدا باطل باشد و سر از سجده