یکدوره فقه کامل فارسی صفحه 46

کمتر از ثنی نباشد یعنی در سال دوّم شده و اگر گوسفند نداشته باشد بخرد یا قیمت بازار بدهد و اگر شتری که برو واجب است ندارد و بهتری ازو بیکسال دارد مثلا بنت مخاض واجب است او را بنت لبونست بدهد و دو گوسفند دیگر یا بیست درهم نقره باز ستاند و اگر بعکس است یعنی بنت لبون واجب است برو و او بنت مخاض دارد انرا بدهد یا دو گوسفند یا بیست درهم و همچنین است تفاوت میان بنت لبون و حقه و میان حقه و جذعه و اگر تفاوت بیشتر از یکسال باشد عوض بقیمت بازار دهد و اگر بنت مخاض برو واجب باشد و او را این لبون باشد یعنی شتر نر دو ساله انرا بدهد بیتفاوت و اینحکم مخصوص بان صورتست پس اگر واجب باشد برو بنت لبون بعوض او حقه درست نباشد یعنی شتر نری که در سال چهارم شده مگر بقیمت بازار و فرقی نیست میان شتر اعراب یک کوهان و شتر بختی دو کوهان هر دو از یکجنس است و جائز نیست ستدن شتر خسته از شتران تندر و پیر از جوان و عیب دار از بی عیب و شتریکه نتاج اورده تا پانزده روز و بعضی گفته تا پنجاه روز و انچه پرورده‌اند از برای خوردن و شتریکه از برای فحل است و شتر ابستن و اگر مالک خود دهد جائز باشد و اگر همه شتران او بیشتر خسته یا عیبدار باشند او را تکلیف شتر خوب ننمایند و اگر بعضی خوب باشند و بعضی عیبدار زکوة را بان نسبت ستانند امّا گاو نصاب او دو است اوّل سی و زکوة ان بتیع است یا بتیعه یعنی گاو نر یا ماده یکسال تمام شده دوّم چهل است و زکوة ان مسنّه است یعنی گاو ماده دو سال تمام شده و گاو نر جائز نیست مگر بقیمت و همچنین از برای هر سی تبیع یا تبیعه و از برای هر چهل و ورای ان مسنّه واجب باشد پس در شصت و دو تبیع باشد یا دو تبیعه و از برای هفتاد یکمسنّه است و یک تبیع یا تبیعه و در یکصد و بیست مخیّر است مالک میان چهار تبیع یا تبیعه و میان سه مسنّه و در کمتر از سی هیچ زکوة نباشد و همچنین در میانه سی و چهل و میانه چهل و شصت و انرا وقص خوانند هیچزکوة نباشد و اگر گاویکه واجب است بان سال ندارد گاوی دیگر بقیمت بدهد و گاومیش از جنس گاو است با هم بشمار دراورند و زکوة هر نوعی از ان نوع ستانند پس اگر کسی را ده گاومیش باشد و بیست گاو و تبیعه از گاومیش بشش دینار ارزد و از گاو بسه دینار تبیع یا تبیعه از گاو یا گاومیش ستانند که بچهار دینار ارزد و در گاو کوهی هیچ زکوتی نیست و اگر از گاو کوهی و گاو شهری نتاجی شود اسم هر کدام برو صادق باشد حکم اندارد امّا گوسفند را پنج نصابست اوّل چهل و بعضی گفته‌اند چهل و یک و در ان یک گوسفند است دوّم یکصد و بیست و یک گوسفند و در ان دو گوسفند است سوّم دویست و یک و در ان سه گوسفند است چهارم سی صد و یک و در انچهار گوسفند باشد پنجم چهار صد و یک و انچه زیادت شود پس از برای هر یکصد یک گوسفند زکوة باشد و بعضی گفته‌اند که از سی صد و یک و ان نصاب اخرین است از هر یکصد یک گوسفند باشد و در کمتر از چهل و میان دو نصاب که انرا عفو خوانند هیچ زکوة نباشد و گوسفند میشنه و بزینه از یک جنس است با هم بشمار دراورند و زکوة هر نوع از ان نوع ستانند پس اگر کسی را بیست گوسفند میشنه و بیست دیگر بزینه باشد و زکوتیکه از بزینه ستانند بیست دینار ارزد و از میشنه