‌رساله توضیح‌المسائل با اضافات فراوان و استفتاءات جدید جلد 3 صفحه 121

حال حاضر بدهد، ید از درجۀ اعتبار ساقط می‌شود، ولی اگر فقط شهادت دهند که در گذشته مال شخص ثالث بوده کافی نیست، و ادّعای زوال ید قبول است، و باید قسم یاد کند.

جواب ب: عقد رهن بدون اذن مالک جایز نیست.

سؤال 416- بایع ادّعا می‌کند که معامله إکراهی بوده، ولی مشتری منکر اکراه است، قول کدام مقدّم است؟

جواب: قول منکر مقدّم است، مگر این که مدّعی بتواند با دلیل شرعی ادّعای خود را ثابت کند.

سؤال 417- زنی ادّعای ازالۀ بکارت توسّط مرد اجنبی را دارد، و مرد منکر آن است. در این حالت، آیا برای ثبوت اموری نظیر ارش البکارة و مهر المثل (با وجود شرایط)، قواعد عمومی قضایی مربوط به مدّعی و منکر، کارآیی دارند؟ یا چون مسأله از لوازم ثبوت زناست، تنها با اثبات زنا این امور ثابت می‌گردد؟

جواب: احکام مدّعی و منکر در اینجا نیز جاری می‌شود.

علم قاضی

سؤال 418- لطفاً در مورد علم قاضی به سؤالات زیر پاسخ دهید:

الف) آیا قاضی می‌تواند در مقام قضاوت به علم خود عمل کند؟

ب) در صورت مثبت بودن پاسخ، آیا علم قاضی در تمام موارد حجّت است؟

(دعاوی جزایی، مدنی، حقّ اللّٰه، حقّ الناس، جرایم جنسی و غیر جنسی).

ج) آیا منظور از قاضی، قاضی مجتهد است، یا قضات مأذون غیر مجتهد را نیز شامل می‌شود؟

د) آیا بین حصول علم قاضی، قبل از تصدّی امر قضا، و بعد از آن از نظر حجیّت، تفاوتی وجود دارد؟

جواب الف تا د: علم قاضی حجّت است، مشروط بر این که از طریق حس یا مبادی قریب به حس، مانند آنچه در قضاوتهای حضرت علی علیه السلام آمده، باشد.