‌رساله توضیح‌المسائل با اضافات فراوان و استفتاءات جدید جلد 3 صفحه 191

فصل بیست و یکم: احکام حجر

سؤال 565- دربارۀ رابطۀ بلوغ و رشد بفرمایید:

الف) آیا بین دو صفت بلوغ و رشد، شرعاً ملازمه‌ای وجود دارد؟

ب) در صورتی که جواب سؤال اوّل منفی است، آیا سنّ بلوغ می‌تواند امارۀ رشد قرار گیرد؟

ج) در صورت جدایی رشد از بلوغ، و لزوم اثبات رشد پس از بلوغ، آیا اثبات رشد تنها در امور مالی لازم است، یا در امور غیر مالی نیز باید رشد ثابت شود؟

د) در صورتی که رشد را در امور مالی لازم بدانید، آیا برای تصرّف در تمامی اموال اثبات رشد لازم است، یا لزوم آن در خصوص اموالی است که در اختیار دیگران می‌باشد؟

جواب الف تا د: بلوغ و رشد ملازم یکدیگر نیستند، و غالباً رشد بعد از بلوغ است. رشد مراتبی دارد؛ رشد در امور مالی (گاه در اموال کم رشید است، و گاه در اموال زیاد،) رشد در امر ازدواج، و مانند آن. و تا رشد عقلانی به قدر کافی در هر مرحله نباشد، تصرّفات نافذ نیست؛ نه در شرع، و نه نزد عقلای عرف.

سؤال 566- عقب‌مانده‌های ذهنی، علی رغم سن‌های بالا، از نظر درک و عقل گاه در حدّ کودکان 12 ساله، یا پایین‌ترند. آیا تکلیف شرعی از آنها ساقط است؟

جواب: در صورتی که به اندازۀ کافی شعور و تمییز داشته باشند که بتوانند عبادات را انجام دهند، مکلّف به تکالیف شرعیّه هستند.

سؤال 567- آیا کودکان ناشنوا، به دلیل تأخیر در رشد اجتماعی (به واسطۀ کمبود گنجینۀ لغات،) دیرتر از افراد سالم به سنّ تکلیف می‌رسند؟