‌رساله توضیح‌المسائل با اضافات فراوان و استفتاءات جدید جلد 3 صفحه 455

جواب: دیه بر عهدۀ جانی است، و دلیلی بر گرفتن دیه در غیر قتل از خویشاوندان جانی یا بیت المال نداریم.

سؤال 1309- در موارد قسامه، که موضوع آن ایراد ضرب و جرح عمدی نسبت به مجنیّ علیه است، اگر برائت مدّعی علیه ثابت شود، و ضارب یا جارح نیز مشخّص نگردد، آیا مانند مورد قتل، دیۀ مجنیّ علیه مصدوم باید از بیت المال پرداخت شود؟

جواب: ظاهراً دیه آن بر کسی نیست.

سؤال 1310- در موارد اثبات اعسار جانی از پرداخت دیه، اعمّ از این که موضوع آن قتل یا ضرب و جرح عمدی، یا در حکم شبه عمد، یا شبیه عمد باشد و محکوم علیه معسر نیز در دسترس باشد، لکن جهت اعسار مذکور حتّی در مدّت طولانی نیز قادر به پرداخت دیۀ مورد حکم نباشد. آیا باید از بیت المال پرداخت نمود، یا بر عهدۀ بستگان محکوم علیه (الاقرب فالاقرب) است، یا در این فرض کسی جز محکوم علیه معسر ضامن نمی‌باشد؟

جواب: در فرض سؤال چنان چه جنایت از قبیل قتل بوده باشد، دیه از بیت المال پرداخته می‌شود.

عفو از دیه

سؤال 1311- در مواردی که قصاص قاتل، مشروط به ردّ فاضل دیه از سوی اولیای دم است، سؤالاتی مطرح می‌شود. لطفاً پاسخ فرمایید:

1- فاضل دیه حقّ چه کسی است؟ قاتل یا ورثۀ وی؟

جواب: فاضل دیه حقّ قاتل است، و از او به ورثه می‌رسد.

2- در صورتی که حقّ قاتل باشد، آیا می‌تواند از حقّ خویش گذشت کند؟

جواب: آری می‌تواند گذشت کند.

3- آیا انگیزۀ قاتل در حکم فوق تأثیری دارد؟ مثلًا اگر انگیزۀ قاتل محروم کردن ورثه از دیه، یا خروج از بلا تکلیفی و نجات از زندان باشد، (به هنگامی که اولیای دم به دلیل اعسار، قادر به پرداخت فاضل دیه نیستند، و از طرف دیگر نه حاضر به