- محدودۀ تقلید 1
- فصل اوّل: احکام تقلید 1
- راههای شناخت مرجع اعلم 2
- گسترۀ فقه 2
- اصطلاحات تقلید 5
- تقلید از میّت 5
- تبعیض در تقلید 6
- مسائل دیگر تقلید 7
- فاضلاب تصفیه شده 9
- فصل دوّم: احکام آبها 9
- آب مضاف 9
- [نجاسات] 11
- فصل سوّم: احکام نجاسات 11
- 1 و 2- بول و غائط 11
- 3- مردار 11
- 5- کافر، و کسانی که در حکم کفّارند. 12
- 4- خون 12
- 6- سگ 14
- 7- شراب و سایر مسکرات 14
- وسواس 15
- مسائل متفرّقۀ نجاسات 16
- 1- استحاله 17
- فصل چهارم: احکام مطهّرات 17
- 2- ثلثان 18
- طریقۀ وضو گرفتن 19
- فصل پنجم: احکام وضو 19
- افعال وضو 20
- اشاره 20
- مسح 22
- مسح سر 23
- مسح پا 24
- شرایط وضو 27
- احکام وضو 32
- اموری که باید برای آن وضو گرفت 34
- سؤالات متفرّقۀ وضو 37
- وضوی جبیره 37
- غسل جنابت 39
- غسل استحاضه 39
- فصل ششم: احکام غسل 39
- غسل بدون خارج کردن لباس از بدن 40
- فصل هفتم: [در بارۀ مردگان] 41
- 1- غسل میّت 41
- احکام مردگان 41
- 2- کفن 42
- 3- حَنُوط 43
- 5- دفن میّت 43
- 4- نماز میّت 43
- 6- نبش قبر 45
- احکام قبرستان 48
- احکام شهید 49
- مراسم عزاداری 50
- فصل هشتم: احکام تیمّم 53
- فصل نهم: احکام نماز 54
- وقت نماز 54
- اشاره 55
- لباس نمازگزار 55
- حجاب زنان 56
- مکان نمازگزار 57
- فعّالیّتهای مساجد 58
- آداب و احکام مسجد 58
- اشاره 58
- ورود کفّار به مسجد 59
- تخریب ساختمان مسجد 60
- موقوفات مسجد 60
- دیگر احکام مسجد 62
- اذان و اقامه 65
- 1- قیام 65
- 2- قرائت 65
- واجبات نماز: 65
- 3- سجده 69
- 4- تشهّد 70
- مبطلات نماز 71
- نماز مسافر 72
- شکستن نماز 72
- شکّیات نماز 72
- نماز قضا 76
- اشاره 76
- [نماز جماعت] 76
- فضیلت نماز جماعت 76
- نماز قضای پدر و مادر 76
- اشاره 77
- شرایط امام جماعت 77
- اقتدا به غیر روحانی 78
- احکام جماعت 79
- نماز آیات 82
- نماز جمعه 83
- سؤالاتی دیگر پیرامون نماز 84
- فصل دهم: احکام روزه 86
- مبطلات روزه 86
- کفّاره و قضای روزه 87
- تشخیص ضرر برای بیمار 87
- رؤیت هلال 88
- سؤالات متفرّقۀ روزه 89
- فصل یازدهم: احکام اعتکاف 91
- شرایط اعتکاف 91
- اهمیّت اعتکاف 91
- مبطلات اعتکاف 92
- خروج از مسجد 92
- مکان اعتکاف 92
- متفرّقات اعتکاف 94
- محرّمات اعتکاف 94
- منافع کسب 96
- فصل دوازدهم: احکام خمس 96
- سؤالات متفرّقۀ خمس 98
- مصرف خمس 98
- زکات فطره 102
- فصل سیزدهم: احکام زکات 102
- مصرف زکات فطره 103
- فصل چهاردهم: احکام حج 106
- استطاعت 106
- میقات 107
- احرام 108
- طواف 109
- محرّمات احرام 109
- نماز طواف 110
- رمی جمرات 111
- عمرۀ مفرده 111
- قربانی 111
- حجّ کودکان 112
- متفرّقه 112
- صفات قاضی 115
- فصل پانزدهم: احکام قضا 115
- الف و ب و ج) اقرار، بیّنه، علم قاضی 116
- راههای اثبات جرم و برائت از اتّهام 116
- د) قسم 117
- علم قاضی 121
- تعارض اسناد و بیّنه 124
- رشوه 125
- قضاوت غیابی 125
- تجدید نظر در حکم قاضی 126
- اقامۀ دعوای مسلمانان در دادگاههای غیر اسلامی 127
- سؤالات دیگر مسائل قضایی 128
- فصل شانزدهم: احکام بیع 135
- 1- فیلمها و عکسهای مبتذل 135
- تجارتهای حرام و باطل 135
- 2- نوارهای صوتی و تصویری مبتذل (موسیقی) 136
- 3- رقص 141
- 4- دست زدن 141
- 5- قمار 142
- 6- مجسّمهسازی 151
- 8- دروغ 153
- 7- غیبت 153
- 9- موادّ مخدر 154
- 10- استعمال دخانیات 157
- 11- تراشیدن ریش 159
- 12- حیوانات حرام گوشت 160
- 13- احضار ارواح 160
- عزاداری 161
- شرایط خریدار و فروشنده 162
- ولایت فقیه 164
- مقدار سود در معامله 166
- معاملۀ سلف 167
- نقد و نسیه 168
- 1- خیار شرط 169
- خیارات: 169
- 2- خیار عیب 171
- بیع فضولی 173
- 3- خیار غبن 173
- فروش اعتبار 174
- اوراق بهادار 175
- مالکیّت زمانی 177
- قاچاق کالا 178
- پورسانت 178
- سؤالات متفرّقۀ بیع 179
- فصل هفدهم: احکام شرکت 182
- فصل هجدهم: احکام صلح 184
- فصل نوزدهم: احکام اجاره 185
- فصل بیستم: احکام مضاربه 189
- فصل بیست و یکم: احکام حجر 191
- فصل بیست و دوّم: احکام وکالت 195
- اشاره 197
- فصل بیست و سوّم: احکام دین و قرض 197
- ربای قرضی 198
- فصل بیست و چهارم: احکام رهن 200
- فصل بیست و پنجم: احکام ضامن شدن 201
- فصل بیست و ششم: احکام کفالت 204
- فصل بیست و هفتم: احکام ودیعه و امانت 205
- مقدّمات نکاح 206
- خواستگاری 206
- فصل بیست و هشتم: احکام نکاح 206
- صیغۀ عقد 207
- نکاح معاطاتی 208
- شرایط مجاز و غیر مجاز 209
- اولیای عقد 211
- 1- عنن 212
- عیوب موجب فسخ 212
- 2- جنون 212
- 3- تدلیس 213
- محارم 216
- زنانی که ازدواج با آنها حرام است 218
- احکام عقد دائم 221
- 1- مهریّه 221
- 2- تمکین 224
- 3- اطاعت از شوهر 225
- 4- مسکن 225
- 5- اجرة المثل 226
- ازدواج موقّت 227
- احکام نگاه و نظر 230
- پوشش 232
- ارتباط زن و مرد 233
- احکام شیر دادن 235
- نشوز 236
- احکام اولاد 238
- احکام وطی به شبهه 240
- حضانت 241
- نفقه 244
- اختلافات زوجین 246
- سؤالات متفرّقۀ نکاح 248
- عدّۀ طلاق 253
- فصل بیست و نهم: احکام طلاق 253
- شرایط طلاق 253
- طلاق رجعی 255
- طلاق خلع 256
- محلّل 258
- طلاق غیابی 258
- سؤالات متفرّقۀ طلاق 262
- فصل سیام: احکام لعان 265
- فصل سی و یکم: احکام غصب 267
- فصل سی و دوّم: احکام اموال مجهول المالک 269
- فصل سی و سوّم: احکام سر بریدن و شکار حیوانات 272
- احکام ذبح 272
- احکام شکار 273
- احکام صید 275
- فصل سی و چهارم: احکام خوردنیها و آشامیدنیها 276
- فصل سی و پنجم: احکام نذر و عهد 279
- فصل سی و ششم: احکام وقف 283
- فصل سی و هفتم: احکام هبه 293
- فصل سی و هشتم: احکام احیای موات 294
- فصل سی و نهم: احکام اقرار 298
- فصل چهلم: احکام شهادت 302
- فصل چهل و یکم: احکام وصیّت 306
- طبقۀ دوّم ارث 309
- فصل چهل و دوّم: احکام ارث 309
- ارث زوجین 309
- ارث کسانی که همزمان فوت کردهاند 310
- موانع ارث 312
- محروم کردن از ارث 312
- سؤالات متفرّقه 313
- فصل چهل و سوم: امر به معروف و نهی از منکر 318
- فصل چهل و چهارم: احکام دفاع 319
- فصل چهل و پنجم: احکام حدود 324
- الف) اقرار 324
- مقدّمات حدود: 324
- ب) شهادت 325
- ج) بلوغ و رشد 325
- د) توبه 326
- ه) اجرای حد در ملأ عام 329
- و) چگونگی کشف جرم 330
- ز) تغییر نوع مجازات 330
- اشاره 331
- اقسام حدود 331
- 1- حدّ زنا 331
- زنای محصنه 332
- حکم زنای با محارم 334
- تداخل حدّ و تعزیر 334
- حکم زنای به عنف 335
- حکم زنای غیر مسلمان 336
- تبعید 337
- 2- حدّ مساحقه 338
- 3- حدّ لواط 338
- 5- حدّ قذف 339
- 6- حدّ شرب خمر 339
- 4- حدّ قوّادی 339
- 7- حدّ سرقت 341
- اشاره 341
- شرکت در سرقت 342
- مستثنیات حدّ سرقت 343
- الف) سرقت در سال قحطی 343
- ب) سرقت زن از شوهر 344
- د) سرقت پدر از فرزند 345
- ج) سرقت در حال اضطرار 345
- و) سرقت منافع 346
- ه) سرقت اموالی که مالیّت ندارد 346
- احکام دیگر سرقت 347
- ز) سرقت موقّت 347
- ح) سرقت از سارق 347
- 8- حدّ محارب 349
- 9- حدّ ارتداد 352
- سؤالات متفرّقۀ حدود 353
- تعزیرات 357
- فصل چهل و ششم: احکام قصاص 363
- مصادیق قتل عمد و شبه عمد 363
- 1- مساوات در دین 368
- شرایط قصاص 368
- 2- قاتل پدر مقتول نباشد 369
- 3- مساوات در عقل 371
- 4- مقتول محقون الدم باشد 371
- 5- مساوات در جنسیّت 371
- لوث و قسامه 371
- اولیای دم 380
- استیفای قصاص 384
- تأخیر قصاص 386
- تبدیل قصاص به دیه 387
- قصاص اعضا 388
- عفو از قصاص 389
- سؤالات متفرّقۀ قصاص 392
- کفّارۀ قتل عمد 392
- موجبات ضمان 394
- فصل چهل و هفتم: احکام دیات 394
- ضمان جریره 415
- جانی یا مجنیّ علیه مردّد بین چند نفر معیّن است 416
- دیۀ زنان 417
- دیۀ کفّار 419
- دیۀ اعضا 420
- 1- دیۀ مو 420
- 2- دیۀ چشم 421
- 3- دیۀ بینی 422
- 4- دیۀ گوش 424
- 5- دیۀ گردن 425
- 6- دیۀ دست 426
- 7- دیۀ انگشتان دست 427
- 8- دیۀ پا 428
- 10- دیۀ اعضای داخلی 429
- 9- دیۀ آلت تناسلی 429
- دیۀ شکستگیها 430
- دیۀ منافع 433
- ارش 438
- اشاره 438
- 1- ارش دررفتگی کتف 438
- 4- ارش پارگی مقعد 439
- 2- ارش بافت نرم عصبی دست 439
- 3- ارش نقص حاصل از استخوان معیوب 439
- 5- ارش نقص راه رفتن 440
- 6- ارش البکارة 440
- شجاج 442
- دیۀ جنین 449
- عاقله 450
- دیۀ جنایت بر میّت 452
- موارد پرداخت دیه از بیت المال 453
- عفو از دیه 455
- خسارت عدم النفع 457
- تغلیظ دیه 458
- نحوۀ پرداخت دیه 459
- سؤالات دیگر دیات 460
- استخدام در بانکها 463
- فصل چهل و هشتم: احکام بانکها و صندوقهای قرض الحسنه 463
- سپردهها 464
- احکام وامها 465
- کارمزد 469
- دیگر احکام بانکها 470
- فصل چهل و نهم: احکام پزشکی 472
- تحصیل در رشتۀ پزشکی 472
- ضمان طبیب 473
- ویزیت 475
- معاینه 475
- احکام مختلف معالجه و درمان 480
- روان درمانی 483
- پیوند اعضا 484
- تغییر جنسیّت 485
- تلقیح مصنوعی 486
- جلوگیری 490
- سقط جنین 491
- خریدوفروش اعضای بدن 492
- کالبد شکافی و تشریح 493
- پیشگیری 495
- سؤالات دیگر پزشکی 496
- پایان دادن به زندگی! 496
- 1- آسیبشناسی تربیت دینی 500
- فصل پنجاهم: مسائل متفرّقه 500
- الف) نبوّت 502
- 3- اعتقادیّات 502
- 2- احکام اکراه 502
- ج) عدل الهی 504
- د) سرانجام جاهلان قاصر 504
- ب) عصمت 504
- و) ولایت 505
- ه) مقایسۀ ائمّه با انبیا 505
- ز) امام زمان علیه السلام 506
- ح) وظیفۀ منتظران 507
- ط) رجعت 508
- ک) جهان آخرت 508
- ی) شفاعت 508
- 4- بیت المال 509
- 5- بیمه 510
- 6- تبلیغ دین 510
- 7- تراست و کارتل 512
- 8- تقلّب 513
- 9- تکدّیگری 514
- 10- جبران خسارت 516
- 11- حقوق 517
- الف) حقّ الطبع 517
- ب) کپیرایت 520
- ج) حقّ الاختراع 521
- د) حقّ همسایه 522
- ه) حقوق والدین 524
- و) حقّ فرزند 525
- ز) حقّ الناس 525
- ح) حقّ المارّه 526
- 12- حکومت اسلامی 527
- ط) حقّ ارتفاق 527
- 13- خرافات 534
- 14- دعاها 540
- 15- دعانویسی 541
- 16- رؤیا 543
- 17- رسانهها 544
- الف و ب) اطّلاعرسانی و اطّلاعرسانان 544
- ج) جرایم مطبوعاتی 557
- د) فیلمها 560
- ه) فیلمها و تبلیغ کالا 565
- و) نابود کردن فیلمهای فاسد 566
- ز) فیلمها و طنزها 567
- 18- سؤالات سیاسی 570
- 19- صدقه 572
- 20- صلۀ رحم 574
- 21- طیّ الارض 575
- 22- عید الزهراء 575
- 23- فراگیری فلسفه و علوم غریبه 576
- 24- قرآن مجید 577
- 25- کاروانهای عروسی 580
- 26- کنوانسیون محو اشکال تبعیض علیه زنان 581
- 27- گروههای منحرف 582
- 28- گناهان 584
- الف) قاچاق 584
- ب) خودکشی 585
- ج) حقیر شمردن گناه 586
- د) اهانت 587
- ه) سوء ظنّ 587
- ز) هجرت از محیط گناه 587
- و) آشکار کردن گناه 587
- 29- مراسم ولادت امام هفتم علیه السلام 588
- ح) توبۀ از گناه 588
- 30- مسائل عمومی مشاغل 590
- 31- مشاغل خاصّ 595
- الف) شغل روحانیّت 595
- ج) رفتگران 596
- ب) خدمۀ هواپیماها 596
- د) کارکنان کمیتۀ امداد 596
- ه) طلافروشان 597
- و) کارمندان مخابرات 597
- ز) دامپزشک 598
- ح) رانندۀ تاکسی 598
- ی) جاسوسی 599
- ط) معلّمان 599
- 32- نگهداری حیوانات 600
- 33- ورزش 602
- 34- ورزش بانوان 604
دولتی، بنا به مصالحی از امکانات دولتی استفاده شخصی میکنند، یا برخی از امکانات را مثلًا به عنوان تشویق در اختیار عدّهای از کارمندان خاص قرار میدهند.
این عمل شرعاً چه حکمی دارد؟
جواب: هرگونه تصرّفی در اموال بیت المال خارج از حدود مقرّرات حرام است.
5- بیمه
سؤال 1521- نظر مبارک خود را نسبت به سؤالات زیر بیان فرمایید:
1- بیمۀ عمر، از عقود است یا ایقاعات؟ آیا از عقود و ایقاعات متعارف و دارای عنوان فقهی است، یا عناوین موجود منطبق بر آن نیست؟
2- بیمۀ عمر، از نوع وصیّت عهدی است، یا تملیکی؟
3- با توجّه به ماهیّت بیمۀ عمر، آیا شخص بیمه شده میتواند مبلغی را که پس از فوت توسّط بیمه محاسبه و پرداخت میشود، سهمبندی نماید، و برای اشخاصی- اعمّ از ورّاث شرعی، و غیر آن- وصیّت کند.
4- در صورتی که بیمه شده، هیچ فرد و سهمی را مشخّص ننماید، طبق قوانین موجود بیمه، مبلغ پرداختی توسّط بیمۀ عمر به صورت مساوی به ورّاث قانونی پرداخت میگردد. آیا این نحوۀ تقسیم منطبق بر فتاوای فقهی حضرتعالی میباشد؟
جواب 1 تا 4: بیمه یکی از عقود مستحدثه است که در عرف عقلا معمول است، و چنانچه شرایط عامّۀ عقود در آن جمع باشد، شرعاً اشکالی ندارد، و باید طبق قرار دادی که بسته شده عمل شود، و میتوان سهمیّۀ افراد مورد نظر را به صورت درصدی، نه ریالی، تعیین کرد، و مشمول ادلّۀ وجوب وفا به عقد است.
6- تبلیغ دین
سؤال 1522- جایگاه دولت در برنامههای گسترش فرهنگ دینی چیست؟ نقش حاکمیّتی دولت در چه محورهایی است؟ در چه زمینههایی دولت باید مستقیماً به تولید خدمات دینی بپردازد؟