‌رساله توضیح‌المسائل با اضافات فراوان و استفتاءات جدید جلد 3 صفحه 525

جواب: احقاق حقوق کردن در برابر ظلم پدر و مادر شرعاً اشکالی ندارد، و از آن قاعده مستثنی است؛ ولی هر قدر گذشت نماید بهتر است.

و) حقّ فرزند

سؤال 1565- پسرم پایبند به احکام شرع نیست، به گونه‌ای که تمام اعضای خانواده از کارهای او به ستوه آمده‌اند! عربده‌کشی‌های او باعث ناراحتی خانواده، و حتّی همسایه‌هاست! در خانه نوارها و فیلم‌های مبتذل نگاه می‌کند، و سایر فرزندانم نیز گاهی به آن فیلمها نگاه می‌کنند! از هر طریقی با او برخورد کردم، به شکست انجامید. وظیفۀ من نسبت به ایشان چیست؟ آیا می‌توانم او را از خانه بیرون نموده، و از زمرۀ فرزندانم خارج نمایم؟

جواب: بازهم از تأثیر سخن مأیوس نشوید. سعی کنید از طریق تشویق و محبّت و وعده و مانند آن در او نفوذ نمایید. یا بعضی افراد را سفارش کنید با او دوست شوند، و ببینند درد اصلی او کجاست؟ ای بسا مشکلی دارد که صریحاً نمی‌گوید، و از این طریق حل می‌شود. اگر همۀ این امور را انجام دادید، و به نتیجه نرسیدید، و پیوسته منشأ فساد بود، اخراج او از خانه مانعی ندارد.

سؤال 1566- فرزند نامشروع از بعضی حقوق اجتماعی محروم است، در صورتی که کودک گناهی ندارد، بلکه گناه بر دوش مرد و زنی است که مرتکب این عمل شنیع و زشت شده‌اند، و آنان باید از حقوق اجتماعی محروم شوند، فلسفۀ این حکم چیست؟

جواب: حقوق اجتماعی، که ولد الزّنا از آن‌ها محروم است، بسیار محدود می‌باشد، و تأثیر چندانی در سرنوشت کودک ندارد.

ز) حقّ الناس

سؤال 1567- آیا خیانت در امانت حقّ الناس و قابل گذشت است؟ یا حقّ اللّٰه است، و غیر قابل گذشت؟