‌رساله توضیح‌المسائل با اضافات فراوان و استفتاءات جدید جلد 3 صفحه 526

جواب: در صورتی که خیانت در امانت سبب اتلاف عین، یا منفعت شده حق الناس است، و باید خسارت را به صاحب آن بدهد.

سؤال 1568- آیا معاونت در جرم، حق النّاس است، یا حقّ اللّٰه تعالی؟

جواب: موارد مختلف است؛ گاه حق اللّٰه است و گاه حق النّاس.

سؤال 1569- آیا تحقّق جرم و وقوع معان علیه، شرط تحقّق معاونت در جرم است؟

جواب: البتّه تا جرم محقّق نشود، معاونت در جرم صدق نمی‌کند.

سؤال 1570- راه رهایی از حقّ النّاس چیست؟

جواب: اگر صاحب آن را می‌شناسید، حقّ او را بپردازید، یا حلیّت بطلبید، و اگر نمی‌شناسید، معادل آن را از طرف صاحب اصلی به شخص نیازمندی بدهید.

سؤال 1571- ردّ مظالم یعنی چه؟

جواب: منظور اموال حرامی است که در دست انسان است، و صاحبان آن را به هیچ وجه نمی‌شناسد، که باید با اجازۀ مجتهد صرف فقرا شود.

سؤال 1572- کسی که مظالمی بر عهده دارد و چون صاحب آن را نمی‌شناسد باید صدقه دهد، اگر خود جنس (نه پول آن) را صدقه دهد، چه حکمی دارد؟

جواب: اگر مظالم جنسی مانند روغن و حبوبات و امثال آن بوده، می‌توان مثل آن را به فقیر داد، ولی اگر پول بوده، باید پول صدقه داد.

ح) حقّ المارّه

سؤال 1573- اگر انسان به باغی برود، و نداند که صاحب باغ نسبت به کندن میوه رضایت دارد یا نه، آیا می‌تواند از میوه‌های درختان باغ در حدّ نیاز استفاده نماید؟

جواب: در صورتی که باغ محصور نباشد، یا شاخه‌هایش بیرون آمده باشد، و به قصد عبور از آن راه برود نه به قصد باغ و چیدن میوه، در این صورت استفاده به مقدار نیاز خوردن (نه بردن) اشکالی ندارد.

سؤال 1574- استفاده از میوه‌های درختانی که در خیابانها و پیاده روها وجود دارد، تا چه حدّی مجاز است؟