رساله توضیح المسائل آیت الله شیخ محمداسحاق فیاض صفحه 596

وارث باشد، ممکن است بیشتر از فرض به مادر برگردد.و یا شوهر که در صورت بودن فرزند یک ربع1/4 و با نبود فرزند نصف 1/2 ترکه را ارث می برد.و چنانچه وارث دیگری غیر از امام موجود نباشد،زیادی به او برمی گردد.

3-کسی که یک بار به «فرض»ویک بار به «قرابت»و نزدیک بودن با میت ارث می برد، مانند پدر که با وجود فرزند به «فرض»ارث می برد و با نبود آن به خویشاوندی، یا دختر و دختران که با وجود پسر به «خویشاوندی»و بدون او به «فرض»ارث می برند، یا خواهر و خواهران پدری یا پدری و مادری که با وجود برادر به قرابت و خویشاوندی، و با نبود آن به «فرض»ارث می برند یا برادر و برادران مادری، که اگر جدّ مادری نباشد به «فرض»و با بودن آن به قرابت و خویشاوندی ارث می برند.

4-کسی که به «قرابت»خویشاوندی ارث می برد، مانند پسر و برادران ابوینی یا برادران(ابی)پدری وجد، عموها و دایی ها.

5-کسی که نه به «فرض»ارث می برد و نه به «قرابت»بلکه به «ولاء»ارث می برد، مانند آزادکننده و ضامن جریره و امام.

فرض، همان سهامی است که در قرآن مجید برای ورثه ها معین شده است و آن شش قسم است:نصف 1/2، ربع 1/4، ثمن 1/8، ثلثان 2/3، ثلث 1/3و سدس 1/6.و صاحبان آنها سیزده گروه هستند:

نصف:برای یک دختر است، چنانچه پسر با او نباشد.و همچنین خواهر پدری و مادری یا پدری در صورتی که برادر با او نباشد نصف مال میت را به ارث می برند، و شوهر در صورتی که اولادی برای زن متوفی نباشد، نصف مال را سهم دارد.

ربع:یعنی یک چهارم برای شوهر است با وجود فرزند برای همسر و هرچه پایین رود، و برای زن است با نبود فرزند برای شوهر هرچه پایین رود، و در این صورت اگر زوجه یکی باشد همه سهم به أو اختصاص دارد، و اگر متعدد باشند، بین آنان بطور مساوی تقسیم می شود.مثلاً اگر شوهر دو زن دارد برای هر کدام ربع سهم می رسد.

ثمن:یعنی یک هشتم برای زن است، در صورتی که شوهر فرزند داشته باشد، هرچه پایین رود.و اگر زن یکی باشد، به او اختصاص دارد، وگرنه بطور مساوی بین آنان تقسیم می شود.

ثلثان:یعنی دو سوّم برای دو دختر است اگر پسری با آن ها نباشد، و برای دو خواهر و یا بیشتر ابوینی یا پدری با مادر در صورتی که متعدد باشند.

ثلث:و آن سهم مادر است، در صورتی که برای متوفی فرزند-هر چند پایین رود-و برادر نباشد