توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 182

احکام حج ّ

[مسأله 2036]

مسأله 2036 حج ّ: زیارت کردن خانه خدا و انجام اعمالی است که دستور داده اند در آنجا بجا آورده شود و در تمام عمر بر کسی که این شرایط را دارا باشد، یک مرتبه واجب می شود (1): اوّل : آن که بالغ باشد (2) دوم : آن که عاقل و آزاد باشد (3) سوم : بواسطه رفتن به حج ّ مجبور نشود که کار حرامی را که اهمیتش در شرع از حج ّ بیشتر است انجام دهد (4)، یا عمل واجبی را که از حج ّ مهمتر است ترک نماید (5) چهارم : آن که مستطیع باشد، و مستطیع بودن به چند چیز است : اوّل : آن که توشه راه و چیزهایی را که بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است و در کتابهای مفصل گفته شده دارا باشد (6) و نیز مرکب سواری یا مالی که بتواند آنها را تهیّه کند داشته باشد (7) دوم : سلامت مزاج و توانایی آن را داشته باشد که بتواند مکه رود و حج ّ را بجا آورد (8) سوم : در راه مانعی از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد، یا انسان بترسد که در راه ، جان یا عِرض او از بین برود، یا مال او را ببرند (9)، حج ّ بر او واجب نیست ولی اگر از راه دیگری بتواند برود، اگر چه دورتر باشد در صورتی که مشقّت زیاد نداشته باشد و خیلی غیر متعارف نباشد، باید از آن راه برود (10) چهارم : به قدر (11) بجا آوردن اعمال حج ّ وقت داشته باشد (12) پنجم : مخارج کسانی را که خرجی آنان بر او واجب است مثل زن و بچه (13) و مخارج کسانی را که مردم خرجی دادن به آنها را لازم می دانند داشته باشد (14) ششم : بعد از برگشتن ، کسب ، یا زراعت ، یا عایدی ملک ، یا راه دیگری برای معاش خود داشته باشد (15) که مجبور نشود به زحمت زندگی کند (16) (1) (بهجت ): زیارت کردن خانه خدا و انجام اعمالی مخصوص در زمانی خاص را حج ّ گویند. حج ّ از ارکان دین است و با شرایط ذیل یکبار در تمام عمر بر انسان واجب می شود .. (2) (گلپایگانی )، (صافی ): اوّل : کمال ، به اینکه بالغ و عاقل باشد .. (3) (گلپایگانی )، (صافی ): دوم : آنکه آزاد باشد ..

(زنجانی ): دوم : آن که عاقل باشد .. (4) (خوئی )، (تبریزی )، (سیستانی )، (صافی ): مجبور نشود که کار حرامی را که ترک آن از حج ّ