- مقدّمه تحقیق 1
- اشاره 1
- درباره رساله شکّ وسهو 2
- درباره شرحِ شرائع الإسلام 3
- نسخه های رساله شکّ و سهو 4
- نسخه های شرحِ شرائع الإسلام 5
- مقام اول: در احکام شک 28
- معنای شک 28
- اشاره 28
- مبحث اوّل : در حکم شکّ در شرط صلاه است 29
- اشاره 29
- مطلب اوّل 29
- اشاره 32
- مبحث سیّم: در حکم شکّ در اجزای نماز است 32
- مقصد دویّم: در حکم شکّ در عدد رکعات نماز است 37
- چهارم : شکّ است میان یک و دو و سه و چهار 40
- اشاره 40
- دویّم : شکّ است ما بین رکعت اوّلی و رکعت ثالثه 40
- سیّم : شکّ است میان یک و چهار 40
- اوّل : شکّ است ما بین یک و دو 40
- پنجم : شکّ است میان دو و سه 41
- ششم : شکّ است میان دو و چهار 41
- هفتم : شکّ است میان دو و سه و چهار 41
- هشتم : شکّ است میان سه و چهار 42
- نهم : شکّ است میان دو و پنج 42
- دهم : شکّ است میان سه و پنج 42
- یازدهم: شکّ میان چهار و پنج است 43
- مطلب اوّل: در بیان وجه صحّت است در اقسام مذکوره 45
- اشاره 50
- اشاره 59
- راهِ اوّل : 59
- در بیان خلاف در این مقام از چند راه: 59
- راهِ دویّم : 60
- اشاره 61
- راهِ سیّم : 61
- اکمالِ رکعت به چه چیز می شود ؟ 62
- مختار مؤلّف قدس سره 63
- راهِ چهارم : 65
- مطلب اوّل: در حکمِ نمازی که استیناف نموده در حین عروض شکّ 66
- اشاره 66
- ختم مبحث در چند مطلب: 66
- مطلب دویّم: در حکم نماز احتیاط در صورت عدم تمکّن از قیام 67
- مطلب چهارم: در ترتّب شکوک است 87
- مطلب پنجم: در بیان حکم کثیر الشکّ است 88
- مطلب دویّم 95
- اشاره 95
- مبحث اوّل: در ظنّ متعلّق به نفس صلاه است 95
- مبحث دویّم: در حکم ظنّ به شرایط نماز است 97
- مطلب اوّل: در حکم ظنّ به انتفای شرط است 97
- اشاره 97
- مطلب ثانی: در حکم ظنّ به تحقّق شرط است 104
- اشاره 105
- مبحث سیّم: در حکم ظنّ متعلّق به جزء صلاه است 105
- قسم دوّم : ظنّ متعلّق به جزء نماز بعد از فراغ از نماز 109
- اشاره 111
- سهو در طهارت از خبث 111
- اشاره 111
- سهو در طهارت از حدث 111
- مبحث اوّل: سهو در شرایط نماز با تذکّر به آن در اثنای نماز 111
- سهو در قبله 112
- سهو در چیزی که بر آن سجده نموده 113
- سهو در مکان 115
- سهو در طهارت از حدث وخبث 116
- مبحث دویّم: سهو در شرایط نماز با تذکّر به آن بعد از فراغ از نماز 116
- اشاره 116
- سهو در قبله 117
- سهو در لباس و مکان 118
- مبحث سیّم: سهو در اجزای صلاه یا در امرِ متعلّق به اجزای صلاه 119
- اشاره 122
- تنقیح مقام در چند مبحث: 122
- مبحث اوّل: در بیان شرائط تلافی اجزای منسیّه نماز 122
- مبحث سیّم: در حکمِ اخلال به طمأنینه بعد از رفع رأس از رکوع سهوًا 126
- مبحث چهارم: در حکمِ متذکّر به سجده وتشهّدِ منسیّه در رکعتِ أخیره 127
- اشاره 133
- الإخلال بالتسلیم عامدًا أو ساهیًا موجب لبطلان الصلاه 142
- بیان القولین فی المسأله 146
- مستند القولین المذکورین 146
- مبحث ششم: در عدم بطلان نماز به تخلّل حدث بین نماز و جزء منسی 157
- اشاره 157
- اقوال در مسأله 160
- مبحث هفتم: در موجباتِ سجده سهو است 167
- اشاره 167
- مقامِ اوّل: در ایراد کلمات اصحاب است 168
- المقام الثانی: فی ذکر الإختلافات الظاهره من العبارات المذکوره 202
- المقام الثالث: فی مستند الأقوال المذکوره وبیان المختار منها 214
- اشاره 244
- المستند للقول بلزوم سجدتی السهو لنسیان التشهّد مطلقًا 246
- اشاره 246
- الأقوی عدم وجوب السجدتین لنسیان التشهّد الثانی 248
- وجوب السجدتین لمن تکلّم فی الصلاه ساهیًا 249
- وجوب السجدتین لمن تکلّم فی الصلاه عامدًا 251
- اشاره 256
- المراد بالسلام هنا السلام الواجب 258
- وجوب السجدتین للشکّ بین الأربع والخمس 258
- وجوب السجدتین لترک السجده و نسیانها 260
- اشاره 260
- وجوب السجدتین للقیام فی موضع القعود والقعود فی موضع القیام 265
- وجوب السجدتین لترک السجده عامٌّ لترکها مطلقًا 265
- اشاره 270
- وجوب سجدتی السهو لکلّ زیاده و نقصان 270
- نقل کلام السیّد حجّه الإسلام قدس سره والمناقشه فیه 276
- وجوبهما لکلّ زیاده ونقیصه، هل یعمّ الواجب و المندوب أو یختصّ بالواجب ؟ 280
- وجوب السجدتین بالشکّ فی زیاده شیء و نقصانه 281
- اشاره 281
- ذکر القولین فی وجوب السجده للشکّ فی الزیاده والنقصان 292
- هل یجب السجدتان بالشکّ فی زیاده السجده والرکوع والنقص فیهما ؟ 295
- هل یجب السجدتان بالشکّ بین الثلاث والأربع ؟ 295
- اشاره 297
- « حرف الألف » 299
- « حرف التاء » 300
- « حرف السین » 300
- « حرف الکاف » 302
- « حرف الفاء » 302
- « حرف العین » 302
- « حرف اللام » 303
- « أ » 304
- « ب » 305
- « ج » 306
- « ح » 306
- « ر » 307
- « ذ » 307
- « د » 307
- « س » 309
- « ش » 309
- « ع » 310
- « غ » 310
- « ک » 311
- « ق » 311
- « ل » 312
- « م » 312
- « ن » 315
- « و » 315
- « ی » 316
هذا مضافًا إلی الإجماع المدّعی فی «شرح الجمل» (1) لابن البرّاج، علی ما حکی عنه الوالد العلاّمه _ روحی فداه _ مؤیّدًا بعدم ظهور مصرّح بالفرق، وکلام الأوّلین لایدلّ علی إنحصار السجده للتشهّد الأوّل، ولعلّهم ذکروا ذلک تبعًا لمتون الأخبار، فانّ أکثر الأخبار وارده فی التشهّد الأوّل کما مرّت .
ویمکن الجواب عنها أیضًا، أمّا عن الخبرین الأولین فیما سیأتی إن شاء اللّه تعالی، وعن الخبر الثالث _ فمضافًا إلی ظهوره فی عدم قضاء التشهّد الّذی قد سبق قیام الإجماع علی خلافه _ معارض بما رواه فی التهذیب عن محمّد بن سنان، عن ابن مسکان، عن محمّد بن علیّ الحلبی قال: سألت أبا عبداللّه علیه السلام عن الرجل یسهو فی الصلاه فینسی التشهّد؟ قال: یرجع فیتشهّد، قلت: أیسجد سجدتی السهو؟ فقال: لا، لیس فی هذا سجدتا السهو (2).
فانّ الظاهر من قوله: «یرجع فیتشهّد» أنّ المنسی التشهّد الأخیر، کما تدلّ علیه روایه محمّد بن مسلم الآتیه، وفیها: إن کان قریبًا رجع إلی مکانه فتشهّد، وإلاّ طلب مکانًا نظیفًا فتشهّد فیه، الخبر (3).
وإن قال فی الوافی فی بیانه ما یقتضی أنّه التشهّد الأوّل حیث قال:
یعنی إذا ذکر قبل الرکوع (4).
وعن الإجماع المذکور بأنّ عبارته المحکیّه قاصره عن دعوی الإجماع کما لایخفی علی من لاحظها، وکیف یمکن دعوی الإجماع فی ذلک مع أنّ عباره القوم کما عرفت أکثرها وارده فی التشهّد الأوّل کما عرفت .
1- 1. شرح جمل العلم والعمل: 107 .
2- 2. التهذیب: 2 / 158 ح 80 .
3- 3. التهذیب: 2 / 157 ح 75 .
4- 4. الوافی: 8 / 942 .