- اشاره 1
- مقدّمه تحقیق 1
- درباره رساله شکّ وسهو 2
- درباره شرحِ شرائع الإسلام 3
- نسخه های رساله شکّ و سهو 4
- نسخه های شرحِ شرائع الإسلام 5
- معنای شک 28
- مقام اول: در احکام شک 28
- اشاره 28
- مبحث اوّل : در حکم شکّ در شرط صلاه است 29
- اشاره 29
- مطلب اوّل 29
- اشاره 32
- مبحث سیّم: در حکم شکّ در اجزای نماز است 32
- مقصد دویّم: در حکم شکّ در عدد رکعات نماز است 37
- چهارم : شکّ است میان یک و دو و سه و چهار 40
- دویّم : شکّ است ما بین رکعت اوّلی و رکعت ثالثه 40
- سیّم : شکّ است میان یک و چهار 40
- اشاره 40
- اوّل : شکّ است ما بین یک و دو 40
- ششم : شکّ است میان دو و چهار 41
- پنجم : شکّ است میان دو و سه 41
- هفتم : شکّ است میان دو و سه و چهار 41
- نهم : شکّ است میان دو و پنج 42
- هشتم : شکّ است میان سه و چهار 42
- دهم : شکّ است میان سه و پنج 42
- یازدهم: شکّ میان چهار و پنج است 43
- مطلب اوّل: در بیان وجه صحّت است در اقسام مذکوره 45
- اشاره 50
- راهِ اوّل : 59
- اشاره 59
- در بیان خلاف در این مقام از چند راه: 59
- راهِ دویّم : 60
- اشاره 61
- راهِ سیّم : 61
- اکمالِ رکعت به چه چیز می شود ؟ 62
- مختار مؤلّف قدس سره 63
- راهِ چهارم : 65
- اشاره 66
- ختم مبحث در چند مطلب: 66
- مطلب اوّل: در حکمِ نمازی که استیناف نموده در حین عروض شکّ 66
- مطلب دویّم: در حکم نماز احتیاط در صورت عدم تمکّن از قیام 67
- مطلب چهارم: در ترتّب شکوک است 87
- مطلب پنجم: در بیان حکم کثیر الشکّ است 88
- اشاره 95
- مطلب دویّم 95
- مبحث اوّل: در ظنّ متعلّق به نفس صلاه است 95
- مبحث دویّم: در حکم ظنّ به شرایط نماز است 97
- مطلب اوّل: در حکم ظنّ به انتفای شرط است 97
- اشاره 97
- مطلب ثانی: در حکم ظنّ به تحقّق شرط است 104
- مبحث سیّم: در حکم ظنّ متعلّق به جزء صلاه است 105
- اشاره 105
- قسم دوّم : ظنّ متعلّق به جزء نماز بعد از فراغ از نماز 109
- اشاره 111
- اشاره 111
- سهو در طهارت از خبث 111
- سهو در طهارت از حدث 111
- مبحث اوّل: سهو در شرایط نماز با تذکّر به آن در اثنای نماز 111
- سهو در قبله 112
- سهو در چیزی که بر آن سجده نموده 113
- سهو در مکان 115
- مبحث دویّم: سهو در شرایط نماز با تذکّر به آن بعد از فراغ از نماز 116
- سهو در طهارت از حدث وخبث 116
- اشاره 116
- سهو در قبله 117
- سهو در لباس و مکان 118
- مبحث سیّم: سهو در اجزای صلاه یا در امرِ متعلّق به اجزای صلاه 119
- مبحث اوّل: در بیان شرائط تلافی اجزای منسیّه نماز 122
- اشاره 122
- تنقیح مقام در چند مبحث: 122
- مبحث سیّم: در حکمِ اخلال به طمأنینه بعد از رفع رأس از رکوع سهوًا 126
- مبحث چهارم: در حکمِ متذکّر به سجده وتشهّدِ منسیّه در رکعتِ أخیره 127
- اشاره 133
- الإخلال بالتسلیم عامدًا أو ساهیًا موجب لبطلان الصلاه 142
- مستند القولین المذکورین 146
- بیان القولین فی المسأله 146
- مبحث ششم: در عدم بطلان نماز به تخلّل حدث بین نماز و جزء منسی 157
- اشاره 157
- اقوال در مسأله 160
- مبحث هفتم: در موجباتِ سجده سهو است 167
- اشاره 167
- مقامِ اوّل: در ایراد کلمات اصحاب است 168
- المقام الثانی: فی ذکر الإختلافات الظاهره من العبارات المذکوره 202
- المقام الثالث: فی مستند الأقوال المذکوره وبیان المختار منها 214
- اشاره 244
- اشاره 246
- المستند للقول بلزوم سجدتی السهو لنسیان التشهّد مطلقًا 246
- الأقوی عدم وجوب السجدتین لنسیان التشهّد الثانی 248
- وجوب السجدتین لمن تکلّم فی الصلاه ساهیًا 249
- وجوب السجدتین لمن تکلّم فی الصلاه عامدًا 251
- اشاره 256
- المراد بالسلام هنا السلام الواجب 258
- وجوب السجدتین للشکّ بین الأربع والخمس 258
- وجوب السجدتین لترک السجده و نسیانها 260
- اشاره 260
- وجوب السجدتین للقیام فی موضع القعود والقعود فی موضع القیام 265
- وجوب السجدتین لترک السجده عامٌّ لترکها مطلقًا 265
- وجوب سجدتی السهو لکلّ زیاده و نقصان 270
- اشاره 270
- نقل کلام السیّد حجّه الإسلام قدس سره والمناقشه فیه 276
- وجوبهما لکلّ زیاده ونقیصه، هل یعمّ الواجب و المندوب أو یختصّ بالواجب ؟ 280
- وجوب السجدتین بالشکّ فی زیاده شیء و نقصانه 281
- اشاره 281
- ذکر القولین فی وجوب السجده للشکّ فی الزیاده والنقصان 292
- هل یجب السجدتان بالشکّ فی زیاده السجده والرکوع والنقص فیهما ؟ 295
- هل یجب السجدتان بالشکّ بین الثلاث والأربع ؟ 295
- اشاره 297
- « حرف الألف » 299
- « حرف التاء » 300
- « حرف السین » 300
- « حرف الکاف » 302
- « حرف العین » 302
- « حرف الفاء » 302
- « حرف اللام » 303
- « أ » 304
- « ب » 305
- « ح » 306
- « ج » 306
- « ر » 307
- « د » 307
- « ذ » 307
- « س » 309
- « ش » 309
- « ع » 310
- « غ » 310
- « ق » 311
- « ک » 311
- « م » 312
- « ل » 312
- « ن » 315
- « و » 315
- « ی » 316
وربما أورد علیه بإمکان کون السجده لأجل القعود فی موضع القیام ؛ وفیه: انّه ستعرف عدم وجوب سجدتی السهو له .
ویمکن الإستدلال بالأخبار الوارده فی الکلام کما مرّت، نظرًا إلی ما یظهر من الأخبار أنّ السلام خارج من الصلاه وبه یتحقّق الإنصراف من الصلاه، وانّه من کلام الآدمیّین، وانّه فی موقعه یتحقّق به الإنصراف وفی غیر موقعه کلام صادر من المصلّی نسیانًا ؛ والخبر الدالّ علی انّها لکلّ زیاده ونقیصه.
وربما استدلّ بخبر سعید الأعرج السابق، فإن کان الوجه ما ذکرناه فهو، وإلاّ ففی دلالته نظر، إذ الظاهر منه انّ السجده لمکان الکلام غیر التسلیم، بل هو صریحه.
و لعلّ المستند للقول الآخر _ مضافًا إلی الأصل _ صحیحه محمّد بن مسلم السابقه عن أبی جعفر علیه السلام فی رجل صلّی رکعتین من المکتوبه فسلّم وهو یری أنّه قد أتمّ الصلاه وتکلّم، ثمّ ذکر أنّه لم یصلّ غیر رکعتین ؛ قال: یتمّ ما بقی من صلاته ولا شیء علیه (1).
والجواب عن الأصل ظاهر، وعن الصحیحه بأنّ المراد منه نفی الإثم أو الإعاده ؛ قال فی المدارک :
ولو لا الإتّفاق علی هذا الحکم _ أی وجوب سجدتی السهو لزیاده التسلیم _ لأمکن الجمع بین الروایتین بحمل الأولی علی الإستحباب (2).
ومع الغضّ عن ذلک لاتقاوم الأخبار السابقه هنا فی الکلام المؤیّده بما مرّ
1- 1. التهذیب: 2 / 192 ح 58 ؛ والإستبصار: 1 / 379 ح 4 .
2- 2. مدارک الأحکام: 4 / 276 .