- دیباچه 1
- هدف های کلی پژوهش 5
- اهمیت پژوهش 5
- پیشینه پژوهش 6
- پرسش های فرعی 6
- پرسش اصلی 6
- تعریف مفاهیم 6
- مهریه 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- اشاره 9
- 1. مهریه در قرآن 9
- الف) پرداخت مهریه 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- ه_) شرایط مهر 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- یک _ مال بودن 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- اشاره 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- اشاره 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- ب) مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- 2. مالکیت مهریه 38
- ج) مهر واگذار شده 38
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- اشاره 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- اشاره 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- اشاره 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- اشاره 67
- الف) نمایش طبقاتی 69
- 1. علل افزایش مهریه 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- 1. تعریف جهیزیه 87
- اشاره 87
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
اِلَیْها قَبْلَ أَنْ یَدْخُلَ بِها قُلَّ أَوْ کَثُرَ، وَ لَوْ ثَوْبٌ أَوْ دِرَهُمٌ وَ قالَ: یَجْزِی الدِّرْهَمْ.(1)
ازدواج بدون مهر (هبه کردن خود بدون مطالبه عوض) از امتیازها و ویژگی پیامبر است و برای دیگران چنین امری جایز نیست، مگر آنکه چیزی کم یا زیاد، هر چند جامه یا درهمی باشد، قبل از زناشویی به همسر خویش بپردازد، (در ادامه فرمود:) برای مهر، پرداخت یک درهم نیز کفایت می کند.
در حدیث دیگری راوی نقل می کند: به امام صادق علیه السلامعرض کردم: زنی را به نکاح خویش درآورده ام. آیا مجازم قبل از پرداخت مقداری مهریه، با او مجامعت کنم؟ حضرت فرمود: «بلی، مهریه، دِیْنی بر ذمه تو است».(2)
در روایت دیگری است که امام صادق علیه السلام می فرماید: «امام مسلمان عهده دار پرداخت همه دِیْن های مؤمنان فقیر از بیت المال خواهد بود، مگر مهر زنان».(3)
براساس این روایت ها، نپرداختن مهر از بیت المال، نشانه اهمیت و ارزشمندی مهر در مقایسه با دیگر دین هاست؛ زیرا بنا بر قرآن و روایت ها، مهریه، هدیه و عطیه ای است که صداقت و صفای مرد به همسرش را نشان می دهد. پس اگر خود مرد در پرداخت آن پیش قدم شود، یا همسرش با خرسندی، آن را به شوهرش ببخشد و از مطالبه آن بگذرد، در تحکیم روابط خانوادگی و تحقق هدف های شایسته تشریع مهر، مؤثر خواهد بود. همچنین اگر مهریه را عامل بازدارنده طلاق و استوارکننده بنیان خانواده بدانیم، چنان که برخی، هدف از تشریع مهر را این گونه تفسیر کرده اند، این هدف زمانی تحقق خواهد یافت که خود مرد به طور مستقیم به پرداخت مهر اقدام کند.
ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج
افزون بر آیه های قرآن، روایت هایی بر وجوب پرداخت مهریه دلالت دارند. حال چند نمونه از روایت های وجوب پرداخت مهر را بررسی می کنیم.
1- وسائل الشیعه، ج 21، ابواب المهور، باب 7، ص 255، ح 4.
2- همان، باب 8، ح 10.
3- همان، باب 11، ح 5.