- دیباچه 1
- هدف های کلی پژوهش 5
- اهمیت پژوهش 5
- پیشینه پژوهش 6
- پرسش های فرعی 6
- تعریف مفاهیم 6
- مهریه 6
- پرسش اصلی 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- اشاره 9
- 1. مهریه در قرآن 9
- الف) پرداخت مهریه 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- شرایط مهرالمسمّی 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- یک _ مال بودن 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- ب) مهرالمثل 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- اشاره 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- اشاره 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- اشاره 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- اشاره 48
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- اشاره 67
- 1. علل افزایش مهریه 69
- الف) نمایش طبقاتی 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- اشاره 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 7. مالک جهاز 93
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
ج) مهر واگذار شده
تفویض مهر؛ یعنی عقد جاری شود، درحالی که تعیین مهر به یکی از زوجین یا شخص سومی واگذار شده باشد.
«اگر تعیین مقدار مهر به شوهر واگذار شود، هیچ محدودیتی در تعیین مقدار وجود ندارد و برای زن لازم است که آن را بپذیرد. ولی اگر تعیین مقدار به زوجه واگذار شده باشد، زن نمی تواند از مقدار مهرالسنه زیادتر تعیین کند».(1)
2. مالکیت مهریه
پیش از اسلام، نه تنها زن حق مالکیت بر چیزی را نداشت، با خود او نیز مانند دارایی شخصی و دیگر اشیای معامله شونده برخورد می شد. حتی در اروپای پیش از قرن بیستم نیز زن در برابر شوهرش استقلال مالی نداشت و بعد از شوهر کردن، در شمار محجوران قرار می گرفت. از اواخر قرن نوزده به بعد، در قوانین آن کشورها تجدید نظر شد و بیشتر آنها برای زن حق مالکیت قائل شدند.
اسلام از بدو ظهورش، مالکیت زن بر اموالش از جمله مهریه اش را به صراحت تأیید و سفارش می کند و در قرآن کریم می فرماید: «وَ آتُوا النِّساءَ صَدُقاتِهِنَّ؛ و مهر زنان را (به طور کامل) به آنان بپردازید». (نساء: 4)
اسلام، پرداخت مهر به زن را واجب می داند و در مرحله بعد، مرد را از پس گرفتن مهر زن بدون رضایت او منع می کند:
وَ لا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ ما آتَیْتُمُوهُنَّ. (نساء: 19)
آنان را زیر فشار قرار ندهید که قسمتی از آنچه را به آنها داده اید (از مهر)، تملک کنید.
زن به مجرد انعقاد عقد نکاح، مالک کل مهرش می شود و بعد از انجام دادن زناشویی، مالکیت او بر همه مهر قطعی می شود.
1- زین الدین عاملی، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چ 2، ج 5، ص 350.