- دیباچه 1
- هدف های کلی پژوهش 5
- اهمیت پژوهش 5
- پیشینه پژوهش 6
- پرسش اصلی 6
- تعریف مفاهیم 6
- مهریه 6
- پرسش های فرعی 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- 1. مهریه در قرآن 9
- الف) پرداخت مهریه 9
- اشاره 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- شرایط مهرالمسمّی 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- یک _ مال بودن 34
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- اشاره 36
- ب) مهرالمثل 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- اشاره 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- اشاره 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- اشاره 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- اشاره 67
- 1. علل افزایش مهریه 69
- الف) نمایش طبقاتی 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- اشاره 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- 7. مالک جهاز 93
به دست آید، به سادگی از دست می رود(1) درباره مهریه زن باید گفت که فلسفه یا یکی از علل امضای آن در اسلام، استحکام رابطه همسری است؛ زیرا اضافه شدن شرایط و مقررات در هر عقد و قرارداد، از اهمیت موضوع و قوّت علقه مربوطه خبر می دهد، نه آنکه علت اصلی آن باشد که ازدواج جزو اموری همچون خرید و فروش است. ازاین رو، اگر در روایت ها، کلمه شراء ذکر می شود، به عنوان تشبیه است، نه شرای حقیقی؛ وگرنه دیگر احکام خرید و فروش مانند صیغه خاص، تعیین مبیع و خیار فسخ در آن جاری می شد. فلسفه آن نیز جریان یافتن وضع اجتماعات بشری است که به طور معمول زن ها به اقتضای مزاج یا اشتغال به خانه داری و تربیت اولاد، درآمدی همانند مردان نداشته اند.(2)
ب) تقویت جنبه معنوی عقد
مهریه نشانه ای بر تقدس و الهی بودن پیمان ازدواج در اسلام است و البته همین جنبه مهریه برای مردم اهمیت بیشتری دارد. جلوه آشکار این باور نیز آن است که در بیشتر موارد به همراه مهریه، یک جلد کلام اللّه مجید یا یک حج یا یک شاخه نبات تعیین می شود و گاهی خود همین امور معنوی، به تنهایی مهریه قرار می گیرد.
در حقیقت، مهریه را نمی توان از جهت مادی تبیین و تفسیر کرد؛ زیرا در مکتب اسلام هیچ تکلیف و وظیفه اجباری از زن در خانه خواسته نشده است تا در مقابل آن، به زن مهریه تعلق بگیرد. مهر را نمی توان ابزاری برای خرید زن، مزد خدمات او در خانه شوهر، پشتوانه ای برای دوران جدایی و ذخیره ای برای دوران پس از مرگ همسر دانست. بدین ترتیب، مرد در سایه ازدواج،
1- سیدرضا پاک نژاد، ازدواج مکتب انسان ساز ، ی یزد، مؤسسه اشکذر، چ 4، ص 197
2- نک: علی مشکینی، ازدواج در اسلام، ترجمه: احمد جنتی، انتشارات یاسر، ص 76.