- دیباچه 1
- هدف های کلی پژوهش 5
- اهمیت پژوهش 5
- مهریه 6
- پیشینه پژوهش 6
- پرسش های فرعی 6
- تعریف مفاهیم 6
- پرسش اصلی 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- الف) پرداخت مهریه 9
- 1. مهریه در قرآن 9
- اشاره 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- یک _ مال بودن 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ معیار مشابهت 36
- اشاره 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- ب) مهرالمثل 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- اشاره 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- اشاره 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- اشاره 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- اشاره 67
- 1. علل افزایش مهریه 69
- الف) نمایش طبقاتی 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- 1. تعریف جهیزیه 87
- اشاره 87
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- 7. مالک جهاز 93
شیربها به شدت مخالف است و نویسندگان مخالف مهریه نیز نتوانسته اند به روشنی، مفهوم مهریه را از شیربها جدا کنند.
گفتنی است پندار نادرستی که در دنیای سنّتی و جهان به ظاهر نوگرا بر سر مهریه شکل گرفته و از این رهگذر، رویارویی منتقدانه برخی از نحله های فمینیستی را با دین و به ویژه اسلام سبب شده است، بیشتر با حقیقت شیربها سازگار است و نه مهریه. شیربها از پیامدهای دوران تیول داری و برده داری _ که به زن به چشم کالا نگریسته می شد _ به شمار می رود. دورانی که ارزش انسانی زن را بسان یک کالای تجاری کاهش می داد. حال آنکه چنین برداشتی از مهریه به کلی با حقیقت آن ناسازگار است. باری، شیربها به ولی دختر تعلق می گرفت و از شرط ها و رکن های اصلی نکاح به شمار می رفت. ازاین رو، موافقت یا مخالفت ولی با شیربهای پیشنهادی، عامل تعیین کننده در ازدواج بود، بدون آنکه خرسندی یا نارضایتی دختر، جایی برای بحث داشته باشد.
مهریه، مرکز بحث را به دختر برمی گرداند و از نفوذ ولی در این زمینه به شکل مؤثری کاسته می شود. یکی از اموری که معقول بودن سنّت مهریه را تأیید می کند، توجه عمومی به این مسئله است. پژوهش هایی که در سال 1374 انجام شده است، نشان می دهد از هر پنج نفر، چهار نفرشان با مهریه موافق بوده اند. این پژوهش نشانه پذیرش تشریع مهریه از سوی عموم مردم است.(1)
به طور کلی، کارکرد مهریه را از دو جنبه می توان ارزیابی کرد:
1. ارزیابی عرفی
مقصود این است که کدام کارکرد و فایده مهریه برای عموم مردم با اهمیت تر است؟
با قضاوت درست درباره آنچه در جامعه می گذرد، درمی یابیم که بیشتر مهریه ها به صورت نسیه است و زن تا آخر عمر، آن را از شوهر درخواست
1- برای توضیحات بیشتر نک: محمد حکیم پور، حقوق زنان در کشاکش سنّت و تجدد، تهران، انتشارات نغمه نواندیش، 1384، چ 2، ص 239.