- دیباچه 1
- هدف های کلی پژوهش 5
- اهمیت پژوهش 5
- پیشینه پژوهش 6
- پرسش اصلی 6
- تعریف مفاهیم 6
- مهریه 6
- پرسش های فرعی 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- 1. مهریه در قرآن 9
- الف) پرداخت مهریه 9
- اشاره 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- الف) اهمیت مهر 21
- اشاره 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- شرایط مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- اشاره 34
- یک _ مال بودن 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- سه _ معیار مشابهت 36
- اشاره 36
- ب) مهرالمثل 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- اشاره 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- اشاره 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- اشاره 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- اشاره 67
- 1. علل افزایش مهریه 69
- الف) نمایش طبقاتی 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- اشاره 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- 7. مالک جهاز 93
نیت معامله گرانه در جامعه اسلامی ما، امری بسیار لازم و انکارناپذیر به نظر می رسد.
مهریه در اسلام، بیشتر یک امر معنوی است تا مادی. مهریه، ابزار مادی مناسبی برای تضمین سرنوشت زن نیست، بلکه امری معنوی برای تقویت جایگاه وی به شمار می آید. بدون شک، نخستین هدف اسلام از مهریه نیز بر جنبه معنوی آن استوار بوده است. در تغییر شیوه پرداخت مهریه، توجه کردن به این مسئله ضروری است که مهریه را به عنوان عامل معنوی باید ترویج کرد و تا آنجا که امکان دارد، جنبه مادی آن را کم رنگ ساخت.(1)
ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی
به گمان برخی، با مهریه زیاد به عنوان یک اهرم فشار اقتصادی، تداوم زندگی خانوادگی دختر تضمین می شود، ولی حقیقت این است که زندگی خانوادگی، تعامل و کنش دو انسان است که اصل آن بر پایه ارتباط انسانی، اخلاقی و عاطفی بنا شده است و برای پایداری اش، باید به حفظ این ویژگی همت گماشت. مهریه، به عنوان بخشی از عقد ازدواج، باید به منظور تقویت این هدف باشد، همان گونه که تعبیرهای لطیف قرآنی از مهریه نیز به خوبی گویای این امر است. قرآن، مهریه را نمادی از درستی، ایثار و بخشش می داند و هیچ گاه از آن به عنوان یک امر اقتصادی صرف و بده و بستان بازاری تعبیر نکرده است. پایه زندگی خانوادگی بر عاطفه، محبت، عشق و دلدادگی استوار است و اگر فلسفه مهریه، تأمین این هدف ها باشد، در بهبود وضع زندگی مؤثر است. حال اگر تنها به عنوان اهرم اقتصادی در نظر گرفته شود، زندگی را مستحکم و پایدار نگه نمی دارد. در واقع زندگی بدون تفاهم، محبت، وفاداری و ایثار، دوزخی است که نمی توان در آن تاب آورد، بلکه ارزش
1- نک: مبانی روان شناختی ازدواج در بستر فرهنگ و ارزش های اسلامی، ص 137.