- دیباچه 1
- هدف های کلی پژوهش 5
- اهمیت پژوهش 5
- پیشینه پژوهش 6
- مهریه 6
- تعریف مفاهیم 6
- پرسش های فرعی 6
- پرسش اصلی 6
- جهیزیه 7
- اشاره 8
- 1. مهریه در قرآن 9
- اشاره 9
- الف) پرداخت مهریه 9
- ب) مهریه؛ عطیه الهی 11
- ج) مهریه؛ هدیه ای از روی شوق 13
- د) رعایت تناسب در مهریه 13
- ه_) استقلال حقوق زن 14
- و) مشروعیت ضمنی مهر زیاد 18
- اشاره 21
- الف) اهمیت مهر 21
- ب) ضرورت وجود مهر در ازدواج 22
- ج) پیامدهای پرداخت نکردن مهریه 23
- ه_) شرایط مهر 25
- د) پاداش بخشش مهریه 25
- و) میزان مهریه 27
- ز) مقدار مهرالسنه 29
- ح) میزان مهر حضرت فاطمه علیهاالسلام 30
- ط) تعیین مهرالسنه به نرخ روز 32
- اشاره 34
- شرایط مهرالمسمّی 34
- 1. دسته بندی مهر 34
- یک _ مال بودن 34
- الف) مهرالمسمّی 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- سه _ داشتن منفعت عقلایی و مشروع 35
- چهار _ تعیین نمونه 35
- سه _ معیار مشابهت 36
- یک _ تعریف مهرالمثل 36
- ب) مهرالمثل 36
- اشاره 36
- دو _ امثال و مهر امثال از دیدگاه فقیهان 36
- چهار _ موارد تعلق مهرالمثل 37
- ج) مهر واگذار شده 38
- 2. مالکیت مهریه 38
- اشاره 39
- 3. شیوه پرداخت مهریه 39
- الف) نقدی یا نسیه بودن مهریه 39
- ب) پرداخت مهریه به نرخ روز 39
- یک _ دیدگاه فقیهان 40
- دو _ دیدگاه قانون مدنی ایران 41
- 4. عوامل استقرار مهر 42
- 5. مهر در ازدواج موقت 43
- اشاره 44
- اشاره 44
- الف) نشانه اهمیت عقد 44
- 1. نقش مهریه در عقد 44
- ب) تقویت جنبه معنوی عقد 45
- ج) مانع طلاق 46
- 2. آثار مهریه برای موقعیت زن 48
- اشاره 48
- الف) کسب رضایت و ارزش بخشی به موقعیت معنوی زن 49
- ب) دریافت هدیه 52
- ج) پشتوانه ای در برابر حوادث 54
- د) نشانه شخصیت زن 55
- ه_ ) جبران جایگاه از دست رفته 56
- و) پاداش کار در خانه 58
- ز) جبران کمبود حقوق مالی زن 59
- ط) زمینه ساز فعالیت اقتصادی 61
- ح) نشان حق مالکیت زن 61
- 3. آثار مهریه برای مرد 62
- اشاره 63
- 1. ارزیابی عرفی 64
- 2. ارزیابی ارزشی 65
- اشاره 67
- الف) نمایش طبقاتی 69
- 1. علل افزایش مهریه 69
- ب) نسیه بودن مهر 70
- ج) حسادت یا چشم و هم چشمی 72
- د) بیم از آینده 73
- ه) موقعیت زن در گذشته 75
- و) ساختار زندگی مدرن 76
- ز) سن و ویژگی های ظاهری 77
- 2. راهکارهای حل مشکل مهریه 79
- الف) جدی نگرفتن مهریه 79
- ب) تغییر شیوه پرداخت مهریه 80
- ج) جای گزینی نگرش انسانی به جای نگرش اقتصادی 81
- د) توجه به پیامدهای منفی مهریه های سنگین 83
- ه_) آموزش جوانان 84
- و) توجه به الگوهای مناسب 85
- اشاره 87
- 1. تعریف جهیزیه 87
- 3. دیدگاه فقهی درباره جهیزیه 88
- 4. الگوی جهیزیه در اسلام 89
- 6. پیامدهای جهیزیه سنگین 92
- 5. مصداق جهیزیه 92
- 8. برگرداندن جهیزیه 93
- 7. مالک جهاز 93
فصل ششم: جهیزیه
اشاره
بنا بر یک رسم دیرینه، عروس وسایل ضروری زندگی را همراه خودش به خانه شوهر می برد. این رسم، پیشینه بسیار زیادی دارد که در طول زمان، جزئیات آن تغییر کرده است. برای نمونه در مقدار، عدد، روش تهیه، مسئولیت تهیه و مالکیت آن تفاوت هایی به وجود آمده است. در حال حاضر، اصل این رسم در کشور ما به طور نسبی صورت عام و همگانی دارد، ولی تفاوت های اندکی در عمل کردن به این رسم در مناطق مختلف کشور به چشم می خورد. خرده فرهنگ های جامعه، از نگاه فرهنگی و قومی خود به این سنّت می نگرند و بنا بر معیارها و باورهای خود، چشم انداز ویژه ای از این سنّت دارند. در این نوشتار، این سنّت، از جنبه های گوناگون بررسی و نظر اندیشمندان درباره آن طرح و ارزیابی می شود.
1. تعریف جهیزیه
در لغت، به نیازمندی یک شی ء، جهاز گفته می شود. برای نمونه، مردم می گویند: جهاز مسافر، جهاز لشکر و جهاز میت.(1) بر این اساس، به نیازمندی عروس در خانه شوهر، جهاز گفته می شود. جهاز، اثاثی است که دختر و خانواده او تهیه می کنند تا در اختیار او باشد. در عرف رواج یافته است که خانواده دختر جهیزیه را فراهم کند.
1- معجم الوسیط، ص 143.