آیین دادرسی پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله صفحه 36

مفسران در شأن نزول آیه گفته اند که یکی از یهودیان مدینه با یکی از مسلمانان منافق اختلافی داشت. مرد یهودی، پیامبر را به عنوان قاضی انتخاب کرد؛ چون می دانست او عادل است، ولی مرد منافق یکی از بزرگان یهود را انتخاب کرد؛ چون می دانست با هدیه دادن می تواند نظر او را جلب کند. در این هنگام، این آیه شریفه نازل شد.(1)

5. پاک زادی (حلال زاده)

5. پاک زادی (حلال زاده)

در شریعت اسلام، قاضی باید حلال زاده باشد. زنازاده از تصدی این منصب جلیل، محروم است؛ زیرا او آماج اتهام مردم است و نشستن او بر منصب قضا موجب وهن و سستی شریعت است. در بررسی سیره پیامبر، به منع خاصی در مورد برکناری ولدالزنا از دادرسی برنخوردیم. در این میان، همه فقیهان شیعه بر پاک زادی و حلال زادگی قاضی تأکید دارند و این امر در فقه شیعه مورد وفاق همه است و بسیار دور از عقل است که فقیهان بزرگوار در امری هم نوا باشند بدون اینکه از پیامبر رسیده باشد.

6. علم و اجتهاد

6. علم و اجتهاد

پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله، علم و آگاهی را از شرایط بایسته برای دادرسی دانسته است، به گونه ای که اگر دادرس، احکام خود را بدون علم صادر بکند، نافذ نخواهد بود، هر چند آن حکم به حق بوده باشد. ایشان با تقسیم قاضیان به سه دسته، قاضیانی را که ندانسته حکم می کنند، سزاوار دوزخ معرفی کرده است: