رساله توضیح المسائل مطابق فتاوای حضرت آیت الله العظمی حاج میرزا یدالله دوزدوزانی تبریزی صفحه 382

احکام جُعاله

مسأله 2226 ) جعاله آن است که انسان قرار بگذارد در مقابل کاری که برای او انجام می دهند، مال معینی بدهد، مثلاً بگوید هرکس گمشده مرا پیدا کند، ده تومان به او می دهم. به کسی که این قرار را می گذارد، جاعل و به کسی که کار را انجام می دهد، عامل می گویند. فرق بین جعاله و این که کسی را برای کاری اجیر کنند، این است که در اجاره پس از خواندن صیغه، اجیر باید عمل را انجام دهد و کسی که او را اجیر کرده، اجرت را به او بدهکار می شود، ولی در جعاله عامل می تواند مشغول عمل نشود. تا عمل را انجام ندهد، جاعل بدهکار نمی شود.

مسأله 2227 ) جاعل باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قرارداد کند و شرعاً بتواند در مال خود تصرف نماید. بنابراین جعاله آدم سفیهی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف می کند، صحیح نیست.

مسأله 2228 ) کاری را که جاعل می گوید برای او انجام دهند، باید حرام یا بی فائده نباشد، پس اگر بگوید هرکس شراب بخورد، یا در شب به جای تاریکی برود ده تومان به او می دهم، جعاله صحیح نیست.

مسأله 2229 ) اگر مالی را که قرار می گذارد بدهد، معین کند مثلاً بگوید هرکس اسب مرا پیدا کند، این گندم را به او می دهم، لازم نیست بگوید گندم مال کجاست و قیمت آن چیست، ولی اگر مال را معین نکند مثلاً بگوید کسی که اسب مرا پیدا کند، ده من گندم به او می دهم، باید خصوصیات آن را کاملاً معین نماید.

مسأله 2230 ) اگر جاعل مزد معینی برای کار قرار ندهد، مثلاً بگوید هرکس بچه مرا پیدا کند پولی به او می دهم و مقدار آن را معین نکند، چنانچه کسی آن عمل را انجام دهد، باید مزد او را به مقداری که کار او در نظر مردم ارزش دارد، بدهد.

مسأله 2231 ) اگر عامل پیش از قرارداد، کار را انجام داده باشد، یا پس از قرارداد، به قصد این که پول نگیرد انجام دهد، حق مزد ندارد.

مسأله 2232 ) پیش از آن که عامل شروع به کار کند، جاعل و عامل می توانند جعاله را به هم بزنند.