رساله توضیح المسائل مطابق فتاوای حضرت آیت الله العظمی حاج میرزا یدالله دوزدوزانی تبریزی صفحه 386

مسأله 2245 ) اگر پس از جمع کردن حاصل و تمام شدن مدت مزارعه، ریشه زراعت در زمین بماند و سال بعد دو مرتبه حاصل دهد، چنانچه مالک با زارع شرط اشتراک در ریشه کرده باشند، حاصل سال دوم را باید مثل سال اوّل قسمت کنند و گرنه اشکال دارد و باید مصالحه نمایند.

احکام مُساقات

اشاره

مسأله 2246 ) اگر انسان با کسی معامله کند درخت های میوه ای را که میوه آن مال اوست، یا اختیار میوه ها با اوست، تا مدت معینی به آن کس واگذار کند که تربیت نماید رشد و آب دهد و به مقداری که قرار می گذارند، از میوه آن بردارد، این معامله را مساقات می گویند.

مسأله 2247 ) معامله مساقات در درخت هایی که مثل بید و چنار میوه نمی دهد صحیح نیست و در مثل درخت حنا که از برگ آن استفاده می کنند، صحیح است.

مسأله 2248 ) در معامله مساقات لازم نیست صیغه بخوانند، بلکه اگر صاحب درخت به قصد مساقات آن را واگذار کند و کسی که کار می کند به همین قصد مشغول کار شود، معامله صحیح است.

مسأله 2249 ) مالک و کسی که تربیت درخت ها را به عهده می گیرد، باید مکلّف و عاقل باشند و کسی آن ها را مجبور نکرده باشد، نیز باید سفیه نباشند، یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نکنند و مالک بتواند شرعاً در مال خود تصرف کند ولی کسی که تربیت درخت ها را به عهده می گیرد، لازم نیست که حق تصرف در مال خویش را داشته باشد مگر این که در معامله مساقات شرط مصرف مال کرده باشد که در این صورت باید حق تصرف در مالش را داشته باشد.

مسأله 2250 ) مدت مساقات باید معلوم باشد و اگر اوّل آن را معین کنند و آخر آن را موقعی قرار دهند که میوه آن سال به دست می آید، صحیح است.

مسأله 2251 ) باید سهم هرکدام نصف یا ثلث حاصل و مانند این ها باشد. اگر قرار بگذارند که مثلاً صد من از میوه ها مال مالک و بقیه مال کسی باشد که کار می کند، معامله باطل است.