رساله توضیح المسائل مطابق فتاوای حضرت آیت الله العظمی حاج میرزا یدالله دوزدوزانی تبریزی صفحه 393

مسأله 2285 ) اگر بدهکار غیر از خانه ای که در آن نشسته و اثاثیه منزل و چیزهای دیگری که به آن ها احتیاج دارد، چیزی نداشته باشد، طلبکار نمی تواند طلب خود را از او درخواست نماید، بلکه باید صبر کند تا بتواند بدهی خود را بدهد.

مسأله 2286 ) کسی که بدهکار است و نمی تواند بدهی خود را بدهد، چنانچه بتواند کاسبی کند، احتیاط واجب آن است که کسب کند و بدهی خود را بدهد.

مسأله 2287 ) کسی که دسترسی به طلبکار خود ندارد، چنانچه امید نداشته باشد که او را پیداکند، باید با اجازه حاکم شرع طلب وی را به فقیر بدهد. ولی اگر طلبکار سید نباشد، احتیاط آن است که طلب را به سید فقیر ندهد.

مسأله 2288 ) اگر مال میت بیشتر از خرج واجب کفن و دفن و بدهی او نباشد، باید مالش را به همین مصرف ها برسانند و به وارث او چیزی نمی رسد.

مسأله 2289 ) اگر کسی مقداری پول طلا یا نقره و مانند این¬ها قرض کند و قیمت آن کم شود، یا چند برابر گردد، چنانچه همان مقدار را که گرفته پس بدهد، کافی است. ولی اگر هر دو به غیر آن راضی شوند، اشکال ندارد.

مسأله 2290 ) اگر مالی را که قرض کرده، از بین نرفته باشد و صاحب مال، آن را درخواست کند، احتیاط مستحب آن است که بدهکار همان مال را به او بدهد.

مسأله 2291 ) اگر کسی که قرض می دهد شرط کند زیادتر از مقداری که می دهد، بگیرد، مثلاً یک من گندم بدهد و شرط کند که یک من و پنج سیر بگیرد، یا ده تخم مرغ بدهد که یازده تا بگیرد، ربا و حرام است بلکه اگر قرار بگذارد که بدهکار کاری برای او انجام دهد، یا چیزی را که قرض کرده با مقداری جنس دیگر پس بدهد، مثلاً شرط کند یک تومانی را که قرض کرده، با یک کبریت پس دهد، ربا و حرام است، نیز اگر با او شرط کند چیزی را که قرض می گیرد به طور مخصوصی پس دهد، مثلاً مقداری طلای نساخته به او بدهد و شرط کند ساخته پس بگیرد، ربا و حرام می باشد. ولی اگر بدون این که شرط کند، بدهکار زیادتر از آنچه قرض کرده پس بدهد، اشکال ندارد، بلکه مستحب است.