رساله توضیح المسائل مطابق فتاوای حضرت آیت الله العظمی حاج میرزا یدالله دوزدوزانی تبریزی صفحه 461

احکام قسم خوردن

مسأله 2679 ) اگر قسم بخورد که کاری را انجام دهد یا ترک کند مثلاً قسم بخورد که روزه بگیرد، یا سیگار نکشد، چنانچه عمداً مخالفت کند، باید کفّاره بدهد، یعنی ده فقیر را طعام دهد یا ده فقیر را بپوشاند. اگر این¬ها را نتواند، باید سه روز روزه بگیرد.

مسأله 2680 ) قسم چند شرط دارد:

اوّل- کسی که قسم می خورد، باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و کسی که مجبورش کرده اند، درست نیست، همچنین اگر در حال عصبانی بودن بی اختیار قسم بخورد.

دوم- کاری را که قسم می خورد انجام دهد، باید حرام و مکروه نباشد. کاری را که قسم می خورد ترک کند، باید واجب و مستحب نباشد. اگر قسم بخورد کار مباحی را به¬جا آورد، باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، نیز اگر قسم بخورد کار مباحی را ترک کند، باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد.

سوم- به یکی از اسم¬های خدا قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمی شود. مانند: «خدا» و «الله» نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم می گویند ولی به قدری به خدا گفته می شود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر می آید، مثل آن که به خالق و رازق قسم بخورد، بلکه اگر به اسمی قسم بخورد که فقط در مقام قسم خوردن ذات حق از آن به نظر می آید مثل سمیع و بصیر باز هم قسمش صحیح است.

چهارم- قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش قصد کند، صحیح نیست ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد، صحیح است.

پنجم- عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد. اگر موقعی که قسم می خورد ممکن باشد و بعداً از عمل به آن عاجز شود، از وقتی که عاجز می شود، قسم او به هم می خورد، همچنین است اگر عمل کردن به نذر یا عهد به قدری مشقّت پیدا کند که نشود آن را تحمّل کرد.