رساله توضیح المسائل مطابق فتاوای حضرت آیت الله العظمی حاج میرزا یدالله دوزدوزانی تبریزی صفحه 482

ارث زن و شوهر

مسأله 2780 ) اگر زنی بمیرد و اولاد نداشته باشد، نصف همه مال را شوهر او و بقیه را ورثه دیگر می برند. اگر از آن شوهر یا از شوهر دیگر اولاد داشته باشد، چهاریک همه مال را شوهر و بقیه را ورثه دیگر می برند.

مسأله 2781 ) اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد، چهاریک مال او را زن و بقیه را ورثه دیگر می برند. اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد، هشت یک مال را زن و بقیه را ورثه دیگر می برند. زن از زمین خانه مسکونی، نه از خود زمین و نه از قیمت آن ارث نمی برد. احتیاط مستحب آن است که در زمین باغ و زراعت و زمین های دیگر هم با ورثه میت صلح کند، نیز از هوایی خانه مانند بنا و درخت ارث نمی برد ولی از قیمت آن ها ارث می برد. از درخت و زراعت و ساختمانی که در زمین باغ و زراعت و زمین های دیگر است، اگرچه ارث می برد اما چون ارث بردن او از این ها یا از قیمت شان اشکال دارد، احتیاط واجب آن است که در این ها با ورثه دیگر صلح نماید.

مسأله 2782 ) اگر زن بخواهد در چیزهایی که از آن ها ارث نمی برد، مانند زمین خانه مسکونی، تصرف کند، باید از ورثه دیگر اجازه بگیرد، نیز احتیاط واجب آن است که ورثه تا سهم زن را نداده اند، در چیزهایی که زن از قیمت آن ها ارث می برد، مانند بنا و درخت بدون اجازه او تصرف نکنند. چنانچه پیش از دادن سهم زن، این ها را بفروشند، در صورتی که زن معامله را اجازه دهد، صحیح و گرنه باطل است.

مسأله 2783 ) اگر بخواهند بنا و درخت و مانند آن را قیمت کنند، باید همان طور که نزد قیمت گذاران معمول است، آن ها را بدون در نظر گرفتن خصوصیت زمینی که در آن هستند، حساب کنند چقدر ارزش دارند، نه این که آن-ها را کنده شده از زمین فرض نمایند و قیمت گذارند یا این که قیمت آن ها را در حالی که بدون اجاره یا با اجاره در همین زمین باقی بمانند تا از بین بروند حساب کنند.

مسأله 2784 ) مجرای آب قنات و مانند آن بلکه آبی که زیر زمین است، حکم زمین را دارد. آجر و چیزهایی که در آن به کار رفته، در حکم ساختمان است.

مسأله 2785 ) اگر میت بیش از یک زن داشته باشد، چنانچه اولاد نداشته باشد، چهاریک مال و اگر اولاد داشته باشد، هشت یک مال به شرحی که گفته شد، به طور