توضیح المسائل جامع مطابق با فتاوی حضرت آیت الله العظمی حاج سید علی حسینی سیستانی مدّ ظلّه العالی صفحه 675

وی بوده است)، باید به آن فرد اطّلاع دهد پس اگر ادعا کند که آن مال، ملکِ اوست، باید آن را به وی تحویل دهد و اگر ادعا نکند، به کسی که قبل از او مالک آن مال بوده و ذوالید محسوب می شده، اطّلاع دهد و به همین ترتیب به تمام کسانی که پیش از او مالک بوده اند و ذوالید محسوب می شدهاند و احتمال می دهد که آن مال، ملکِ آنان باشد، خبر دهد امّا اگر سرانجام مالکی برای آن نشناسد، به گونه ای که یابنده مال، برایش معلوم نباشد که مسلمان یاکافر ذمّی که در زمان های اخیر زندگی می کرده، آن را تملّک کرده یانه، چنانچه آن مال به مقدار نصاب گنج باشد، باید خمس آن را بدهد، بلکه بنابر احتیاط واجب، چنانچه کمتر از نصاب گنج باشد نیز باید خمس آن را بدهد و بقیّه را می تواند برای خویش تملّک نماید و این حکم، در رابطه با ماهی و مانند آن هم، در صورتی که در محل خاصّی پرورش داده شود و کسی عهده دار غذای او باشد، جاری است و امّا اگر از دریا یا رودخانه ای گرفته شده باشد، اطّلاع دادن به کسی لازم نیست.

5. جواهری که با فرو رفتن در دریا بدست می آید

مسأله 2423. اگر فرد با غوّاصی یعنی فرو رفتن در دریا یا رودخانه های بزرگ، لؤلؤ و مرجان، یا جواهر دیگری که در آب به عمل آمده و پدید می آید بیرون آورد، روئیدنی باشد یا معدنی، چنانچه قیمت آن پس از کم کردن هزینه استخراج، به یک مثقال طلای سکّه دار یعنی «18» نخود طلای سکهدار برسد، باید خمس آن را بدهد، چه در یک دفعه آن را از دریا بیرون آورده باشد یا در چند دفعه، البته به شرطی که فاصله زمانی میان هر دفعه و دفعه دیگر زیاد نباشد و اگر فاصله زمانی بین دو دفعه زیاد باشد، مثل آنکه در دو فصل غوّاصی کند، چنانچه هر کدام پس از کسر هزینه استخراج، به قیمت «18» نخود طلا نرسد، پرداخت خمس آن به عنوان خمسِ آنچه با فرو رفتن در دریا بدست می آید، واجب نیست؛ امّا آن مال جزء درآمد سال او محسوب می شود و خمس آن در صورتی لازم است که تا انتهای سال خمسی باقی بماند و صرف در مؤونه نگردد.

مسأله 2424. اگر چند نفر جواهری را با غواصی بیرون آورند، چنانچه پس از کسر هزینه های استخراج، قیمت آن به «18» نخود طلای سکه دار برسد، اگر سهم هر یک از