فقه و زندگی 6 : احکام و آداب آرایشگری صفحه 7

و امام رضاعلیه السلام فرموده اند:

برای مرد سزاوار نیست که عطرزدن و خوش بویی را از برنامه روزانه خود حذف کند.(1)

علاوه بر این، احادیث زیادی در تشویق مسلمانان به نظافت، مسواک زدن، حمام کردن، شستن سر، روغن زدن، شانه کردن، شارب گرفتن، ناخن گرفتن، عطرزدن، لباس پوشیدن و آراسته شدن به زینت ها و زیبایی های حلال وارد شده است؛ تا آن جا که نقل شده:

اَلنِّظافَهُ مِنَ الایْمان. (2)

این دستورها فقط برای زن یا مرد نیست؛ بلکه همه را دربرمی گیرد. امام صادق علیه السلام درباره موی سر می فرمایند:

موی زیبا پوشش الهی است، آن را گرامی دارید. (3)

امام صادق علیه السلام از رسول گرامی اسلام صلی الله وعلیه وآله که فرمودند:

هرکس موی خود را کوتاه نکند، باید به آن رسیدگی کند (ژولیده مو نباشد) اگرنه آن را کوتاه کند. (4)

در مورد بانوان نیز آرایش و نظافت کاری پسندیده شمرده شده و بر آن تأکید شده است، با این شرط که در دید نامحرم قرار نگیرد. البته در برخی موارد هم واجب است مثل زینت کردن برای شوهر، آنگاه که خواستِ شوهر باشد(5) و در دستورات دینی ما بر این مطلب تأکید شده

است. از امام باقرعلیه السلام، درباره وصل کردن مو به مو (کلاه گیس) سؤال شد؛ امام علیه السلام فرمودند:

هر زینتی که زن برای شوهر خود به کاربرد مانعی ندارد. (6)

پیامبراکرم صلی الله وعلیه وآله در مورد برخورد زنان با شوهرانشان می فرمایند:

بر زن لازم است از بهترین عطرهایش استفاده کند و زیباترین لباس و جامه اش را بپوشد و خود را به نیکوترین وجه بیاراید و صبح و شام خود را بر شوهرش عرضه کند، البته حقوق شوهر زیادتر از این است. (7)

آرایشگری از دید اسلام

برخلاف گروه هایی که معتقدند هدف وسیله را توجیه می کند، در دین اسلام وسیله ای می تواند مورد استفاده قرار گیرد که مورد تأیید قانونگذار شرع باشد. به همین سبب مسلمانِ معتقد، برای امرار معاش، شغل و حرفه ای را انتخاب می کند که مورد پذیرش خدا و رسول صلی الله وعلیه وآله باشد.

بدین ترتیب دارایی انسان اگر از راه های پذیرفته شده شرع مقدس به دست آید، مباح وگرنه، حرام و غیرقابل تصرف است.

آرایشگری از شغل هایی است که دین اسلام آن را نهی نکرده است. پس شغلی مباح است. بنابراین، درآمد حاصل از آن نیز در صورتی که با کار ممنوعی (مثل تراشیدن ریش، یا وصل موی انسانی دیگر به موی زن برای بعضی اهداف و...) آمیخته نگردد، مباح است.

ص : 9

1- «لا ینبغی للرّجال أن یدع الطیب فی کل یوم». (وسایل الشیعه، ج1، ص441، ح2)
2- بحارالانوار، ج59، ص291؛ مستدرک الوسائل، ج16، ص319.
3- «الشّعر الحسن من کسوه اللَّه فأکرموه». (وسایل الشیعه، ج1، ص432، حدیث2)
4- «من اتخذ شعراً فلیحسن ولایته أو لیجزّه». (وسایل الشیعه، ج1، ص432، حدیث1)
5- تحریرالوسیله، ج2، ص305.
6- «لا یأس علی المرأه بما تزینت به لزوجها». (وسایل الشیعه، ج12، ص94، حدیث3)
7- «...و علیها أن تتطیّب أطیب طیبها و تلبس أحسن ثیابها و تزیّن بأحسن زینتها و تعرض نفسها علیه غدوه و عشیه و اکثر من ذلک حقوقه علیها». (وسایل الشیعه، ج14، ص112، باب9، حدیث2)

سؤال: زنی هستم که شغلم آرایشگری است و مخصوص بانوان مسلمان و باحجاب در محیطی محفوظ می باشد. خواهشمند است، نظر مبارکتان را در مورد درآمد حاصله اعلام فرمایید.

جواب: در فرض سؤال اشکال ندارد و درآمد حاصله حلال است. (1)

در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است:

زن آرایشگری خدمت پیامبر گرامی اسلام صلی الله وعلیه وآله رسید. پیامبرصلی الله وعلیه وآله از او پرسیدند:

آیا هنوز آرایشگری می کنی؟

عرض کرد: »ای پیامبرخدا! من به کار خود ادامه خواهم داد؛ مگر این که شما نهی کنید.«

حضرت فرمودند:

ادامه بده، وقتی که آرایش می کنی با پارچه کهنه به صورت نکش، زیرا این کار طراوت صورت را می برد و موی زن را به دیگری وصل نکن....(2)

پس از بررسی آرایشگری و درآمد حاصل از آن از جهت مباح یا حرام بودن، به شیوه آرایشگری می پردازیم.

بررسی شیوه های نهی شده

انجام هر کار با شیوه های گوناگون میسّر است؛ مهم، انتخاب شیوه درست است. و آن شیوه از زاویه سخن ما، روش مورد تأیید قانونگذار دین است.

برای شناخت راه های مباح و مجاز در آرایشگری نخست شیوه های نهی شده را برمی شماریم تا شیوه های مجاز به خودی خود آشکار گردد.

آرایش توسط جنس مخالف

در جامعه اسلامی ما، به طور معمول، آرایش هر جنس توسط همان جنس انجام می شود؛ یعنی مردها کار آرایش آقایان را انجام می دهند و آرایش خانم ها نیز توسط بانوان انجام می پذیرد. برفرض اگر آرایش مرد توسط زن نامحرم یا بالعکس آرایش زنی توسط مرد نامحرم انجام پذیرد ممنوع و حرام است؛ زیرا کار آرایشگری، با نگاه و لمس همراه است و نگاه زن و مرد نامحرم به بدن یکدیگر حرام است. تا حدی که نگاه کردن به موی زن نامحرم که جدا شده است نیز جایز نیست. (3)

چند مسأله

1. زن باید مو و بدن خود را از نامحرم بپوشاند. (4)

2. »نگاه کردن به بدن زن نامحرم به جز صورت و دست ها چه با قصد لذّت و چه بدون قصد لذّت حرام است.«... و نیز نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم حرام می باشد. (5)

3. هر عضوی که نگاه کردن به آن حرام است، تماس بدنی با آن نیز حرام است... بلکه اگر نگاه به صورت و دست های زن نامحرم را جایز بدانیم، تماس بدنی با آنها جایز نیست. هم چنین عمل "لیزیک" و "اپیلاسیون مرکزی" که مُنْجز به نگاه به عورت گردد حرام می باشد

1- استفتائات از محضر امام قدس سره، ج3، ص32.
2- «عن ابی عبداللَّه علیه السلام: قال: دخلت ماشطه علی رسول اللَّه صلی الله وعلیه وآله فقال لها هل ترکت عملک أو أقمت علیه. فقالت یا رسول اللَّه صلی الله وعلیه وآله: أنا أعمله. إلا أن تنهانی عنه فأنتهی عنه: فقال لها: افعلی فإذا مشطت فلا تجلی الوجه بالخرق فأنها تذهب بماء الوجه و لا تصلی الشعر بالشعر...». کافی، ج5، ص119، حدیث2؛ تهذیب، ج6، ص359، حدیث152.
3- تحریرالوسیله، ج2، ص243، م21.
4- توضیح المسائل، مسئله2435.
5- همان، مسئله2433.