امر به معروف و نهی از منکر در آیینه فتوا صفحه 102

می شود.(1)

ح) دوران بین امر و نهی

اگر شخصی توانایی بر یکی از دو مطلب را دارد؛ یعنی یا امر به معروف و یا نهی از منکر، در این صورت باید ملاحظه شود کدام یک از جهت شرعی مهم تر است. چنانچه مورد امر به معروف دارای اهمیت بیش تری است، امر به معروف نموده و نهی از منکر را رها نماید، و چنانچه مورد نهی از منکر دارای اهمیت بیش تری است، نهی از منکر نموده، امر به معروف را ترک کند. و اگر فرض شود هر دو مورد در یک سطح می باشند، اختیار با خود اوست که جانب امر به معروف را مقدم بدارد یا جانب نهی از منکر را.(2)

ط) دوران بین ارتکاب گناه یا امر و نهی

نکته دیگری که فقها در مورد «عدم مفسده» مطرح نموده اند این است که چنانچه تأثیر امر به معروف و نهی از منکر متوقف بر این باشد که خود آمر یا ناهی مرتکب حرام گردد یا واجبی را ترک نماید، تکلیف وی دارای دو صورت است:

الف) حرامی که عاصی می خواهد مرتکب شود، از گناهان بسیار بزرگ است که شارع مقدس هرگز راضی به تحقّق آن نیست، در حالی که گناهی که آمر یا ناهی به این سبب مرتکب خواهد شد، به مراتب کم تر از متعلق امر و نهی است. در این صورت آمر یا ناهی باید اقدام نموده، جلوی معصیت گنهکار را بگیرد. مثل اینکه شخص عاصی می خواهد بی گناهی را بکشد و از