امر به معروف و نهی از منکر در آیینه فتوا صفحه 107

لازم است؛ یعنی باید او را در مورد منع آب، نهی از منکر نمود. حال اگر آن شخص عاصی آب را روی زمین ریخت، دیگر موضوعی برای نهی از منکر باقی نمی ماند.

پس چنانچه بدون کوتاهی کردن آب روی زمین بریزد، حکم در دو مثال فوق بر همین منوال است.(1)

د) بیدار کردن برای نماز

یکی از مسائلی که متفرع بر اشتراط وجود موضوع می باشد این است که انسان تا وقتی خواب است، نماز بر او واجب نیست، لذا اگر بدانیم که شخص بیدار است؛ ولی برای نماز بلند نمی شود، باید از باب امر به معروف او را تشویق و وادار به نماز کرد؛ ولی اگر بدانیم که خواب است، لازم نیست او را که به خاطر خواب ماندن، نمازش را ترک شده، از خواب بیدار کنیم؛ زیرا تا در خواب تکلیفی ندارد و موضوع امر به معروف محقّق نشده است. مگر آن که این مسأله به طور مکرر اتفاق بیفتد و «سبک شمردن نماز» تلقّی گردد و یا اینکه خود شخص سپرده باشد که وی را برای نماز بیدار کنیم.

9. تکلیف آمر و مأمور

اشاره

از دیگر شرایط امر به معروف و نهی از منکر این است که آمر و مأمور مکلف باشند، پس اگر آمر یا ناهی یا امر و نهی شونده، شرعاً دارای تکلیف نباشند، امر به معروف و نهی از منکر واجب نیست.