امر به معروف و نهی از منکر در آیینه فتوا صفحه 26

بنابراین، غلط است که گفته شود: هر کس وضو دارد، نماز بخواند؛ بلکه گفته می شود: نماز واجب است و تحصیل وضو - که مقدمه نماز است - واجب می باشد.

واجبات مشروط: واجباتی هستند که نسبت به مورد یا مواردی خاص، مشروط اند. نتیجه این اشتراط این است که تا آن قید و شرط حاصل نشود، وجوب نیز محقّق نمی شود. در اسلام نمونه های زیادی برای واجب مشروط می توان ارائه نمود. مثلاً یکی از واجبهای مشروط، نمازهای پنجگانه یومیه است که همگی مشروط به داخل شدن «وقت» می باشند؛ یعنی تا زمانی که وقت نماز داخل نشده باشد، این نمازها واجب نیستند. بنابراین «وقت» شرط «وجوب نماز» است.

نمونه دیگر از واجبات مشروط، حجّ است که وجوب آن مشروط به حصول «استطاعت» می باشد. بنابراین، تا استطاعت حاصل نشود، حجّ واجب نخواهد بود. بر این اساس، تحصیل استطاعت لزومی ندارد.

تذکر: مطلق و مشروط بودن واجبات، امری نسبی است؛ یعنی ممکن است واجبی نسبت به چیزی مطلق و نسبت به چیز دیگر مشروط باشد، مثلاً نماز نسبت به وقت واجب مشروط است؛ ولی نسبت به وضو واجب مطلق می باشد.

اما امر به معروف و نهی از منکر از واجبات مشروط است یا مطلق؟ این دو فریضه نسبت به شرایطی که ذکر خواهد شد، از واجبات مشروط می باشند؛ زیرا شرایط متعددی برای وجوب آن وجود دارد که اگر هر یک از آن شرایط نباشد، امر به معروف و نهی از منکر واجب نخواهد بود؛ ولی نسبت به امور دیگر، واجب مطلق محسوب می گردد.