امر به معروف و نهی از منکر در آیینه فتوا صفحه 29

وجوب امر به معروف و نهی از منکر مختصّ به صنف خاصی نیست؛ بلکه چنانچه شرایط آن موجود باشد، بر همگان واجب است. اعم از علما وغیر علما، عادل و فاسق، سلطان و رعیّت، ثروتمند و فقیر و...»

4. اذن مرجع تقلید

از سؤالات مطرح شده در این باب این است که آیا امر به معروف و نهی از منکر نسبت به اجازه از مجتهد جامع الشرایط، واجب مطلق است یا مشروط؟ به عبارت دیگر: آیا کسی که می خواهد امر به معروف و نهی از منکر نماید، باید از مجتهد جامع الشرایط اجازه داشته باشد؟

در پاسخ باید گفت: امر به معروف و نهی از منکر - همانگونه که در فصل مراتب امر به معروف و نهی از منکر خواهد آمد- علاوه بر مرتبه قلبی که اقتضای ایمان مؤمن است که در مقابل معروف و منکر واکنش قلبی داشته باشد، دارای سه مرتبه می باشد:

1. واکنش رفتاری؛

2. واکنش زبانی؛

3. اِعمال قدرت (قوه قهریه).

در واکنش رفتاری (مانند رو برگرداندن از گنهکار) و نیز واکنش زبانی (مثل امر و نهی به گنهکار) اجازه از مجتهد جامع الشرایط لازم نمی باشد.

ولی در بخش اِعمال قدرت، مانند زدن و بالاتر از آن، اجازه مجتهد جامع الشرایط لازم است. بنابراین، امر به معروف و نهی از منکر نسبت به اجازه از مجتهد جامع الشرایط در برخی مراتب آن (مرتبه اول و دوم) واجب مطلق است و در برخی مراتب دیگر (مرتبه سوم) واجب مشروط.