- اشاره 1
- بخش اول: احکام اموات از منظر فقهای مذاهب اسلامی 1
- مقدمه 2
- توضیح و تبیین مسئله 3
- اشاره 7
- اشاره 8
- تعریف احتضار 8
- بحث دوم دراحکام احتضاراست 8
- امر دوم تلقین محتضر 13
- امراول استقبال محتضر 13
- مندوبات حال احتضار 13
- اشاره 13
- امرسوم استحباب تلقین میت 14
- امر چهارم تلقین کلمات فرج 14
- و امر پنجم قرائت قرآن است نزد محتضر 15
- و امرششم ازمستحبات حال احتضار 16
- امر هشتم کشیدن دستها 17
- امر هفتم تطبیق محتضر 17
- امر همه اعلام خبر موت به مؤمنین 18
- اما مکروهات حال احتضار 20
- اشاره 22
- اشاره 23
- مطلب اول درتعریف غسل است 23
- مطلب دوم دراحکام غسل میّت واینکه چه کسانی واجب است غسل داده شوندازمنظر فقهای مذاهب اسلامی 23
- استثنائات ازحکم وجوب غسل میت 25
- حکم غسل اطفال مسلمان 27
- میت یافت شده در دار الایمان و دار الکفر 29
- حکم کسانی که درحال جنابت یا حیض یا نفاس فوت کنند، ازمنظرفقهای مذاهب اسلامی 32
- مطلب سوم درشرایط غسل دهنده است وکسانی که از این شرایط استثناء شده اند ازنظرفقها 33
- مطلب چهارم درشرائط آب غسل میت است ازمنظر فقهای مذاهب اسلامی 47
- اشاره 48
- امراول پاک کردن تمام نجاست عرضی وظاهری ازبدن میت پیش از شروع غسل دادن اعضای میت است 48
- مطلب پنجم درکیفیّت غسل میت است ازمنظر فقهای مذاهب اسلامی 48
- اشاره 48
- مسئله اول درواجبات کیفیَّت غسل است 48
- دوم ازواجبات غسل میت، سه بارغسل دادن میت است 49
- سوم از واجبات غسل میت ترتیب بین غسل های سه گانه و بین اعضاء 51
- چهارم ازواجبات غسل میت، سترعورت میت است با یک پارچه یاپیراهن میت 54
- پنجم از واجبات غسل میّت و نیت 55
- ششم از واجبات غسل میت، برهنه کردن میت است ازلباس درحال اختیار، جزسترعورت 59
- مسئله دوم درمستحبات ومندوبات غسل میّت است ازمنظرفقهای مذاهب اسلامی 60
- مسئله سوم درمحذورات غسل میّت است ازمنظر فقهای مذاهب اسلامی 64
- مسئله چهارم درمکروهات غسل میّت است ازمنظرفقهای مذاهب اسلامی وآن چند چیزاست 67
- خلاصه نظرهای فقهای مذاهب چهارگانه درباره غسل اموات به قرارذیل می باشد: 69
- بحث ششم درحکم اعضای جدا شده از میّت است ازنظر فقهای مذاهب اسلامی 72
- اشاره 72
- حکم قطعه ای که از انسان زنده جدا شده است ازنظرفقهای مذاهب اسلامی 74
- حکم کسانی که ازجهت حد شرعی وقصاص واجب القتل هستند، ازمنظرفقهای مذاهب اسلامی 75
- اشاره 76
- بحث هفتم دراحکام شهید 76
- مسئله دوم درتعریف شهید واحکام آن است نزد فقهای امامیّه 77
- امراول درتعریف شهید واحکام آن از منظر فقهای مذهب احناف است 79
- اشاره 79
- مسئله سوم در تعریف شهید و احکام آن از منظرفقهای مذاهب چهارگانه 79
- امر دوم درتعریف شهید و احکام آن نزد فقهای شافعیه 82
- أما امرسوم در تعریف شهید و احکام آن است از منظر فقهای حنابله 83
- امرچهارم، تعریف شهید واحکام آن نزد فقهای مالکیّه 84
- امر پنجم، تعریف شهید و احکام آن نزد فقهای ظاهریه وسلفیّه 85
- اشاره 87
- اماحنوط 88
- مطلب اول درتعریف کفن است 90
- اشاره 90
- اشاره 90
- بحث دوم در کفن میّت 90
- امراول وجوب کفن است نزد فقهای امامیّه 90
- مطلب دوم در احکام کفن ازنظرفقهای امامیّه 90
- امردوم کمیّت ومقدارکفن است نزدفقهای امامیّه 91
- امرسوم درکیفیّت پوشاندن کفن برمیت نزد فقهای امامیّه 92
- امرچهارم، درشرایط کفن ازمنظر فقهای امامیه، وآن چند امرا 93
- امرپنجم در سنن کفن وآداب کفن نزد فقهای امامیه 94
- امر ششم در مکروهات کفن ازمنظر فقهای امامیه 96
- امر اول در بحث کفن واحکام آن از منظر فقهای احناف است 97
- مطلب سوم در احکام کفن است از منظر فقهای برادران اهل سنت؛ 97
- اشاره 97
- امردوم درکفن است ازمنظرفقهای شافعیه 102
- امرسوم دراحکام کفن است نزد فقهای مالکیه 104
- امرچهارم دراحکام کفن است ازمنظر فقهای حنابله 105
- امر پنجم دراحکام کفن ازمنظر فقهای سلفیه و ظاهریه 106
- اشاره 108
- اشاره 108
- مطلب اول در تعریف صلاه است 108
- بحث اول در کسانی است که واجب است نماز میت برآنها خوانده شود 111
- اشاره 111
- مطلب دوم درکسانی است که نماز برآنها خوانده می شود 111
- بحث دوم در شرایط نماز میت از منظر فقهای مذاهب اسلامی 116
- بحث سوم درکسانی که نمازبرآنها جایز نیست از منظر فقهای مذاهب اسلامی 119
- بحث چهارم استحباب نماز بر کسانی از منظر فقهای اسلامی 120
- اشاره 121
- بحث پنجم در کسانی که در نماز برآنها پنج تکبیر گفته می شود 121
- تکبیر در نماز میت نزد فقهای مذاهب چهارگانه 122
- بحث هفتم در حکم ادعیه بین تکبیرات است از نظر فقهای مذاهب اسلامی 124
- بحث هشتم در حکم قرائت سوره فاتحه است در نماز میت از منظر فقهای اسلامی 126
- بحث نهم در حکم صلوات بر نبی مکرم اسلام«ص» در نماز میت از منظر فقهای اسلام 128
- اول درکیفیت صلوات است 128
- اشاره 128
- دوم در حکم سلام در نماز میت از منظر فقهای مذاهب اسلامی 129
- سوم درحکم بلندکردن دست هاست در تکبیرات نماز میت از منظر فقهای اسلام 130
- اشاره 131
- بحث اول درباره کسانی است که از همه مردم اولی و سزاوارتر هستند برای نمازخواندن بر میت 131
- مطلب سوم در حکم نمازخوان بر میت از منظر فقهای مذاهب اسلامی 131
- بحث دوم در تقدم ولی میت است برای نماز ازموصی الیه، از منظر فقهای مذاهب اسلامی 134
- بحث سوم در تقدیم امام بر ولی میت از منظر فقهای مذاهب اسلامی 136
- بحث پنجم درحکم امامت زن هاست درنمازمیت برای زن ها از منظر فقهای مذاهب اسلامی 138
- اشاره 140
- مطلب چهارم در کیفیّت نماز میت است از منظر فقهای مذاهب اسلامی 140
- مسئله اول در واجبات نماز میت است 140
- مسئله دوم در سنن نماز میت از منظر فقهای مذاهب اسلامی 146
- مسئله سوم در اوقات نماز میت 151
- مسئله چهارم در مکروهات نماز میت از منظر فقهای مذاهب اسلامی 153
- اشاره 155
- اول تعریف تشییع 156
- مطلب دوم درمقدمات دفن میت است 156
- اشاره 156
- مطلب اول در تعریف دفن است 156
- اشاره 156
- امر دوم در احکام تشییع از منظر فقهای مذاهب اسلامی 157
- امر سوم در چگونگی تشییع میت از منظر فقهای تمام مذاهب اسلامی 159
- امرچهارم در اموری که از منظر فقهای مذاهب اسلامی انجام آنها در تشییع مستحب و مندوب است 160
- امر پنجم در مکروهات تشییع ازمنظر فقهای مذاهب اسلامی 165
- امرپنجم ازمکروهات تشییع 167
- امرپنجم شرکت زننها درتشییع جنازه ازمنظر فقهای مذاهب اسلامی 168
- امرششم انتقال جنازه است 169
- دوم ازمقدمات دفن میت 170
- سوم ازمقدمات دفن میت 172
- چهارم ازمقدمات دفن 173
- پنجم ازمقدمات دفن، تلقین میت 174
- مطلب سوم دراحکام خاکسپاری میت ازمنظر فقهای مذاهب اسلامی 177
- اشاره 177
- اول، پنهان کردن میت 177
- مستحبات قبرازمنظر فقهای مذاهب اسلامی 181
- مکروهات دفن میت ازمنظر فقهای مذاهب اسلامی 191
- اشاره 194
- تعزیه و تسلیت 195
- مقدار تعزیت 196
- اهل تعزیت 197
- گریه بر میت 199
- امرسوم حکم زیارت قبور اموات از منظر فقهای مذاهب اسلامی 206
- موارد استحباب در زیارت اهل قبور 208
- ساخت و ساز و تعمیر قبور 210
- تعمیر قبور شهدا 226
- اشاره 230
- تعریف موت و مرگ 231
- مطلب دوم دربیان مفهوم موت وحیات ازمنظرمفسّرین مذاهب اسلامی 232
- مطلب سوم در تعریف ومفهوم موت و حیات از منظر اطباء متخصِّص 236
- تعریف سکته مغزی 236
- مطلب ششم آیا سکته مغزی از نظراطباء مرگ حقیقی است یاخیر؟ 237
- اشتباه اندازها 244
- علاوم نشان های مرگ 244
- مفهوم مرگ مغزی 248
پیراهن تمیز ونازک باشد ومانع ازرسیدن آب به بدن میّت نشود؛ ازجهت اقتدا به نبی مکرم اسلام«صلی الله علیه وآله»که آن حضرت را با پیراهنش غسل دادند، وهرچه که درباره آن حضرت استحباب داشته باشد، برای دیگران به طریق اولی است، مگراینکه خلافش بادلیل ثابت شود.(1)
ازفقهای امامیّه شهید ثانی درکتابش استحباب غسل میّت را باپیراهن نسبت به اکثر فقهای امامیّه داده است و تصریح کرده که طهارت پیراهن به سبب طهارت بدن حاصل می شود.(2)
مسئله دوم درمستحبات ومندوبات غسل میّت است ازمنظرفقهای مذاهب اسلامی
وآن چند امراست:
امراول گذاشتن میّت است برای غسل درجای بلندتراز سطح زمین روبه قبله، وفرق نمی کند آن جای بلند تخته چوب باشد یاغیرآن که طرف سرمیّت بلندتر وطرف پاهای میّت پایین تر واقع شود، طوری که آب زیرجنازه جمع نشود. اما گذاشتن میّت درمکان بلندتر ازجهت این است که اگرمیّت رادر سطح زمین غسل دهند،گل آلود می شود؛ لذاجای غسل دادن باید بلندتر باشد. اما اینکه روبه قبله باشد، اتفاق فقهای تمام مذاهب اسلامی برآن است،گرچه درکیفیّت استقبال قبله، اختلاف کرده اند،که بحثش درمسئله احتضارگذشت. پس این امر متفق علیه است بین تمام فقهای اسلامی.(3)
دوم ازجهت روایات که ازطریق ائمه اهل البیت«علیهم السلام» رسیده، از جمله روایت کاهلی ازامام جعفرالصادق«علیه السلام» است که ازآن حضرت از کیفیّت غسل میّت سؤال شد وآن حضرت فرمود: «إستقبل بباطن قدمیه القبله حتی یکون وجهه مستقبل القبله؛(4)
میّت راطوری باپشت روی جایگاه غسل گذارید که زیرپاهایش طرف قبله قرارگیردکه اگردرهمین حالت بنشیند،رو به قبله باشد.»
امردوم ازمستحبات غسل این است که غسل درهوای باز وزیرآسمان نباشد، بلکه درخانه باشد یازیرسقف، واگرسقف هم نبود، پارچه راسترکنندوخیمه بکشندو زیرخیمه غسل دهند، به علت
1- . المجموع 5/ 163. کتاب الام1/ 319- 320. و302.
2- . الروضه البهیه 1/ 126.
3- . المقنعه/ 75- 77. الکافی فی الفقه/ 236- 237. الجامع للشرائع/ 51- 53. السرائر 1/ 160. المعتبر 1/ 269. تذکره الفقهاء 1/ 345- 346. ذکری الشیعه 1/ 333- 343. بدایع الصنایع 1/ 300. کتاب الام 1/ 303- 320. المغنی 2/ 318- 320. المجموع 5/ 170- 172.
4- . الوسایل، باب 16 از ابواب غسل میت، ح 5. المغنی 2/ 315- 316.