احکام ناشران صفحه 34

سفر کرده اند، از جزوه هایی صحبت به میان آورده اند که به زبان لاتینی و عربی چاپ و منتشر می شده است. تحول عمده در فن چاپ و انتشار مواد چاپی، اعم از کتاب، روزنامه و مواد دیگر، از دوره ولایتعهدی عباس میرزا قاجار آغاز شد که مصادف است با پیامدهای جنگ های ایران و روس. چاپخانه ای که بنا بر مدارک فعلی، وجود آن محرز است، در سال 1233 به دست آقا زین العابدین تبریزی و با حمایت عباس میرزا در تبریز تأسیس شده است.

فتح نامه، اثر میرزا ابوالقاسم قائم مقامِ فراهانی، تفصیلی از جنگ های ایران و روس، ظاهراً نخستین کتاب فارسی است که در ذیحجه 1234 در ایران چاپ و منتشر شده است.

بررسی نخستین کتاب های چاپی نشان می دهد که دولت وقت از فنّاوری چاپ در جهت مقاصد خود استفاده می کرده است. کتاب ها عمدتاً تاریخی، دینی، ادبی، یا در جهت ترویج اصول بهداشتی، ترویج جنبه هایی از حیات مدنی و فرهنگ زندگی اجتماعی جدید بوده است

در سال 1240، حدوداً 7 سال پس از تأسیس چاپخانه در تبریز، میرزا زین العابدین به امر فتحعلی شاه به تهران احضار و به تأسیس چاپخانه و چاپ کتاب مأمور شد.