بیست و پنج رساله فارسی صفحه 23

و مجملش آن است که صفات کمال ما مشوب است به انواع نقص، پس باید که آنچه کمال است از آن صفت به وجهی که ما تعقل نتوانیم کرد برای حق تعالی اثبات نمائیم، وجهات نقص را از او سلب نمائیم، و اقرار نمائیم که کنه صفات کمالیه او را تعقل نمی توانیم کرد، مثلا علم ما آنچه کمال است در آن هویدائی اشیا است نزد ما به سبب آن، و لیکن در ما مشوب است به انواع نقص.

اول: آن که در ما بعد از جهل حادث شده است، و این از خدا منفی است و او پیوسته عالم بوده است.

دوم: آن که در ما از علتی بهم رسیده است و این نقص است، و در خدا به غیر ذات علتی نداشته.

سوم: آن که در ما صفتی عارض ما شده و به آن صفت کامل شده ایم، و حق تعالی کامل بالذات است و به عروض صفتی کامل نمی شود.

چهارم: آن که در ما احتمال زوال دارد، و در خدا زوال علم محال است.

پنجم: آن که در ما ناقص است علم، و در خدا کامل است.

ششم: آن که در ما مشروط به شرائط و ادوات است، و در حق تعالی مشروط نیست.

هفتم: آن که علم ما ممکن است که به کنه حقیقت معلوم شود، و کنه علم او را به غیر ذات مقدس او کسی نمی داند، و همچنین در سایر صفات.

این است معنی آنچه در احادیث بسیار وارد شده است که می باید خدا را بیرون بری از دو جهت مذموم، که یکی حد تعطیل است که جمعی می گویند که هیچ صفت از صفات وجودیه را به هیچ