بیست و پنج رساله فارسی صفحه 26

و در خطبه دیگر حضرت امام رضا علیه السلام که کلینی و ابن با بویه رضی اللّه عنهما از آن حضرت روایت کرده اند به این نحو وارد شده است:

أول الدیانه به معرفته، و کمال معرفته توحیده، و کمال توحیده نفی الصفات عنه، بشهاده کل صفه أنها غیر الموصوف، و شهاده الموصوف أنه غیر الصفه، و شهادتهما جمیعا بالتثنیه الممتنع منها الازل، فمن وصف اللّه فقد حده، و من حده فقد عده، و من عده فقد أبطل أزله (1).

یعنی: اول دیانت به خدا و اعتقاد به خدا داشتن یا انقیاد او نمودن، یا دین او را اختیار کردن، معرفت و شناختن او است، و کمال معرفت او یگانه دانستن او است، و کمال یگانه دانستن او نفی کردن صفتها است از او، یعنی صفات موجوده زائده به سبب گواهی دادن هر صفت به زبان حال، که آن غیر موصوف است، و گواهی دادن موصوف که آن غیر صفت است، و گواهی دادن هر دو به دو تائی که ابا دارد از آن ازلی بودن.

پس هر که وصف کند خدا را پس حد و اندازه ای برای او قرار داده است، و هر که حد و اندازه ای برای او قرار داده او را بشمار در آورده است، و هر که او را بشمار در آورده پس به تحقیق که باطل کرده است ازلی بودن او را.

مترجم گوید: در فقرات اول احتمالات سابقه اکثر جاری است و اعاده آنها در کار نیست، و آنچه در آخر فرموده است که هر که خدا را وصف کند پس به تحقیق که او را تحدید کرده است، محتمل است که مراد به آن اوصافی باشد که مجسمه حق تعالی را می کرده اند که جسم بزرگی است بر عرش نشسته است، یا به صورت جوان