بیست و پنج رساله فارسی صفحه 322

است، و کسی به غیر او قادر بر ضرر و نفع او نیست، و حیات و روزی و عزت و کرامت دنیا و آخرت او به دست او است، و نعمتهای غیر متناهی در هر لحظه بر او وارد می شود.

و تفکر کند در احتیاج خود به سوی آن خداوند و بزرگی او و در عظمت نعمتهای ابدی آخرت و فنا و پستی لذات دنیا، و شدت عقوبت آخرت.

پس اگر در این معانی تفکر صحیحی بکند موجب قطع علائق و قلت و ساوس نفسانی می شود، و دلش متوجه جناب مقدس الهی می شود، و چون دل متوجه خدا باشد، شک و سهو از او واقع نمی شود، و این معانی را در کتاب عین الحیاه فی الجمله بسطی داده ام، و این رساله مختصر گنجایش آن ندارد.

دوم: آن که پناه برد به جناب مقدس الهی از شر شیطان،

و استعاذه حقیقی بجا آورد، مانند کسی که از انواع درندگان گریخته پناه به بزرگ قادری برد و از او امان طلبند.

و در حدیث معتبر از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام منقول است که مردی به نزد حضرت رسول خدا صلی اللّه علیه و آله آمد و گفت: یا رسول اللّه به تو شکایت می کنم از آنچه به من می رسد از وسوسهای شیطانی در نماز خود تا آن که نمی دانم که چه مقدار نماز کرده ام از کمی و زیادتی.

حضرت فرمود: که چون خواهی که داخل نماز شوی انگشت شهادت دست راست را بر ران چپ بگذار و زور کن و بگو: بسم اللّه و باللّه توکلت علی اللّه أعوذ باللّه السمیع العلیم من الشیطان الرجیم.

چون چنین کنی شیطان را از خود دور می کنی (1).

سوم: آن است که حساب نماز خود را به سنگ ریزه، یا بگردانیدن انگشتر نگاه دارد،

چنانچه در حدیث معتبر منقول است که شخصی به حضرت صادق علیه السلام شکایت کرد از بسیاری شک، فرمود: که عدد نماز خود را به سنگ ریزه نگاه دار (2).

و در روایت معتبر دیگر منقول است که شخصی به آن حضرت عرض کرد که من بسیار شک می کنم و نمی دانم که حساب نماز خود را نگاه داشت مگر به انگشتر که از انگشت به انگشت می گردانم، فرمود که باکی نیست (3).

و در حدیث معتبر دیگر فرمود که باکی نیست که کسی که نماز خود را بشمارد به انگشتر یا به سنگ ریزه ای چند که در دست گیرد و بشمارد (4).

چهارم: آن است که نماز را بسیار طول ندهد و سبک بجا آورد و سوره های کوتاه بخواند،

چنانچه در حدیث صحیح منقول است که شخصی به حضرت صادق علیه السلام شکایت کرد که سهو در نماز شام بسیار می کنم، فرمود که نماز را به قل هو اللّه أحد و قل یا أیها الکافرون بجا آورد، راوی گفت که من چنین کردم و شک از من بر طرف شد (5).

و در حدیث صحیح دیگر از آن حضرت علیه السلام منقول است که سزاوار است نماز را سبک بجا آوردن از جهت سهو (6).

1- فروع کافی 3/ 358، ح 4.
2- تهذیب شیخ طوسی 2/ 348، ح 32.
3- من لا یحضره الفقیه 1/ 255.
4- من لا یحضره الفقیه شیخ صدوق 1/ 339.
5- من لا یحضره الفقیه 1/ 338.
6- من لا یحضره الفقیه 1/ 567.