بیست و پنج رساله فارسی صفحه 336

بیرون می کند، و خمس بقیه را می دهد.

و ابو الصلاح رحمه اللّه قائل شده است که در میراث و هبه و هدیه نیز خمس واجب است. و در حدیث صحیح وارد شده است که اگر از شخصی جائزه عظیمی به او برسد یا میراثی از جائی که گمان نداشته باشد به او برسد یا مالی از دشمنان دین به او برسد خمس می باید داد، و عمل به این روایت احوط است.

ششم: زمینی است که یهودیان و نصرانیان و مجوسیان از مسلمانی بخرند خمس آن زمین را یا خمس قیمت آن را با رضای ذمی می گیرند،

و اگر خانه یا باغ را بخرند، مشهور میان علما آن است که خمس زمین آنها را می گیرند، و اکثر قدمای علما متعرض این نوع خمس نشده اند.

هفتم: مال حلالی است که مخلوط شده باشد به حرام،

و صاحب آن را نداند، و مقدار حرام را نداند خمس آن را می دهد به فقرای سادات و غیر ایشان، و بعضی آن را مخصوص سادات می دانند، و بعضی گفته اند به سادات نمی توان داد، و ظاهرا به هر دو توان داد، و اگر به شریف دهند بهتر است.

و اگر مقدار حرام را داند، و صاحبش را نیز داند، آن مقدار را که علم دارد واجب است به صاحبش بدهد، و اگر صاحب را داند و مقدار را نداند با صاحب می باید صلح کند، و بعضی گفته اند که آن مقدار را که علم دارد به صاحب می دهد و ما بقی را با صاحب صلح می کند احتیاطا، و این احوط است.

و اگر مقدار را داند و صاحب را نداند، سعی می کند تا صاحب را بهم رساند، و اگر بهم نرسد از برای او تصدق می کند، و این