بیست و پنج رساله فارسی صفحه 371

رَبِّ الْعالَمِینَ» و کفاره خنده آن است که بگوید: «اللهم لا تمقتنی» یعنی: خداوندا مرا دشمن مدار و بر من غضب مکن.

و اما احکام کفارات مذکوره،

اول: هر گاه بنده باید آزاد کرد در کفاره قتل می باید آن بنده مؤمن باشد

و در باقی کفارات خلاف است، و احوط رعایت ایمان است. و در کفاره قتل احوط آن است که بالغ باشد، و در غیر آن مرد و زن و بالغ و نابالغ مجزی است.

و باید که آن بنده کور و صاحب خوره و زمین گیر نباشد، و مولی جراحتی به او نرسانیده باشد که موجب عتق او باشد. و بعضی گفته اند که باید خصی و لال و کر نباشد و ولد الزنا نباشد، و مشهور آخر است، و احوط ترک است، و غلام گریخته را مشهور آن است که آزاد می توان کرد تا علم به مرگش بهم نرسد، و بعضی شرط کرده اند که خبری از او رسد، و بعضی شرط کرده اند که ظن حیات او باشد.

دوم: در کفاره مرتبه، تا از بنده آزاد کردن عاجز نشود به روزه منتقل نمی شود

و هر جا که روزه دو ماه باشد می باید متوالی بگیرد، و توالی به یک ماه و یک روز که متصل بگیرد به عمل می آید، به این معنی که اگر بعد از آن بدون عذر افطار کند نباید از سر بگیرد، و آیا تفریق جایز است بی عذری یا حرام است؟ اول اظهر است و ثانی احوط.

و اگر پیش از یک ماه و یک روز بی عذر افطار کند از سر می گیرد، و اگر به عذری باشد مانند حیض و نفاس و بی هوش و دیوانگی و بیماری و سفر ضروری، بعد از زوال عذر بنامی گذارد و تمام می کند، و همچنین اگر مجبور شود در افطار روزی بنا بر