بیست و پنج رساله فارسی صفحه 590

جهت کمتر به خدمت أئمه علیهم السلام می رسیدند و أحادیث فرا نمی گرفتند، تا زمان حضرت امام محمد باقر و امام جعفر صادق علیهما السلام، که ملاعین بنی امیه منقرض شدند و هنوز خلفای بنی عباس استقلال تمام بهم نرسانیده بودند، و تقیه بسیار کم بود، و شیعیان و موالیان بسیار به خدمت آن دو بزرگوار می رسیدند و أحادیث فرا می گرفتند، و چهار صد کتاب حدیث نوشته شد که مشهور به چهار صد أصل است.

و در اعصار بعد به سبب عدم اعتناء مردم به ضبط أحادیث و رغبت ایشان به علوم حکمی و أقوال فلاسفه بسیاری از چهار صد أصل تلف شده بود، لهذا آن مرحوم سعی بلیغ در ضبط و بهم رسانیدن چهارصد اصل نموده تا آنکه دویست و کسری از آن جمله را بهم رسانید، و از راه آنکه مبادا باز به طریق سابق تلف شود، مجموع را در این کتاب جمع نمود، و مشکلات أحادیث را در بیان همگی توضیح نمود، و این کتاب مشتمل است بر بیست و پنج مجلد، و از آن جمله شانزده مجلد آن کتاب به اتمام رسیده است.

أول: جلد عقل و علم، و آن دوازده هزار بیت است.

دویم: جلد توحید، و آن شانزده هزار بیت است.

سیم: جلد عدل و معاد، و آن سی هزار بیت است.

چهارم: احتجاجات، و آن شانزده هزار بیت است.

پنجم: تاریخ أحوال حضرت آدم علیه السلام تا پیغمبر ما صلی اللّه علیه و آله، و آن چهل هزار بیت است.

ششم: تاریخ أحوال پیغمبر ما صلی اللّه علیه و آله، و آن شصت و هفت هزار بیت است.