جستجوی حقیقت صفحه 141

«من فسّر القرآن برأیه فلیتبوّء مقعده من النار»(1) یعنی کسی که آیات [مجمل و متشابه] قرآن را با فکر خود تفسیر کند جایگاه خود را در آتش آماده کرده است. برای مثال نویسنده در یکی از سفرهای حج و یا عمره بیاد دارم که در مسجدالحرام یکی از مبلغین وهابیّون جزوه­هایی را به من داد، تا مرا هدایت کند، و همراه آن­ها یک برگه­ای بود که خلاصه افکار وهابیّت در آن نوشته شده بود و من یک نگاه اجمالی به آن نمودم و دیدم نوشته است: «خداوند بر روی یک کرسی بلندی در بالای عرش نشسته است» پس به او گفتم: شیخنا هذا کُفرٌ. او گفت: هذا ظاهر القرآن یقول الله سبحانه: «الرحمن علی العرش استوی» گفتم: شما خدا را جسم دانسته­ای و او را روی کرسی و صندلی بزرگی قرار داده­ای، و این شرک است. او گفت: شرک نیست. گفتم:

«آیا آن خدایی که بر روی کرسی قرار دارد و بالای عرش نشسته است، الآن نزد ما هست یا نیست؟ اگر بگویی نیست خلاف صریح قرآن سخن گفته­ای که می­فرماید: «هو مَعَکم أیْنَما کُنْتُم» و اگر بگویی هست، او بالای کرسی ننشسته است» پس او مبهوت شد و عدّه­ای گرد من جمع شدند و گفتند: شما می­­گویید: قرآن تحریف شده است، و من گفتم: ما چنین چیزی را نمی­گوئیم. سپس گفتم: مشکل اصلی شما این است که شما قرآن را با فکر خودتان معنا می­کنید، و این سبب شده که شما اشتباه و انحراف فراوانی دارید، و لکن ما قرآن را با نظر اهل­البیت(علیهم­السلام) - که عالم به علوم قرآ ن هستند- معنا می­کنیم و آنان درباره آیه «الرَّحْمنُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوی»(2) می­فرمایند: مقصود این است که خداوند بر عالم وجود مستولی و حاکم است و بر آن احاطه دارد ... .

نظر امام صادق(علیه السلام) درباره ابوحنیفه

در کتاب احتجاج(3) نقل شده که روزی ابوحنیفه وارد بر امام صادق(علیه السلام) شد و آن حضرت به او فرمود: تو کیستی؟ ابوحنیفه گفت: «من مفتی عراق هستم» امام(علیه السلام) فرمود: بر چه مبنایی فتوا می­دهی؟ ابوحنیفه گفت: بر مبنای قرآن. امام(علیه السلام) به او فرمود: آیا تو ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه قران را می­شناسی؟ ابوحنیفه گفت: آری. امام(علیه السلام) فرمود: معنای آیه «وَ قَدَّرْنا فیهَا السَّیْرَ سیرُوا فیها لَیالِیَ وَ أَیَّاماً آمِنینَ»(4): چیست؟ و امنیت آن مربوط به کجا می­باشد؟ ابوحنیفه گفت: بین مکه و مدینه است. امام(علیه السلام) فرمود: مقصود از آیه «وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً»(5) چیست؟ ابوحنیفه گفت: مقصود کعبه و بیت­الحرام است. امام(علیه السلام) اهل مجلس را سوگند داد و فرمود: آیا شما از ناامنی جانی و مالی بین مکه و مدینه اطلاع دارید؟ و آیا می­دانید که ابن­زبیر و ابن­جبیر در کعبه پنهان شدند و امنیّت پیدا نکردند و با منجنیق آنان را دستگیر کردند؟ اهل مجلس گفتند: آری. و ابوحنیفه خجل شد و گفت:

1- [المنخول غزالی، ص427]
2- [طه/5]
3- (احتجاج، ص196، طبع نجف)
4- [سبأ/18]
5- [آل عمران/97]