احکام بانوان صفحه 9

باوظایف و حقوق مشترک ، اندک است ولی بسیار مهم و راهگشاست ونادیده گرفتن آن باعث می شود که آن بخش دیگر نیز آسیب بـبـیند.

بنابراین شعار تساوی همه جانبه زنان و مردان اگر به معنای نادیده گرفتن این دسته از نقشها و مـوقعـیتهای متفاوت باشد، ادعایی غیر منطقی و ناشدنی است .

شکی نیست که زن ومرد در بسیاری از احکام شرعی یکسان وبرابرند، مثلاً در مطهرات ونجاسات و همچنین احکام نماز وخمس وزکات، شرائطی یکسان دارند، از این جهت، در این رساله، کوششی به عمل آمده است تا تنها مسائلی را متذکر شویم که از ویژگیهای زن یا بیشتر به او مرتبط است .

قم ـ موسسه امام صادق(علیه السلام)

دفتر آیت الله العظمی جعفر سبحانی تبریزی

سید احمد فاضلی بیارجمندی

تابستان 1387 هجری قمری

احکام تقلید

انسان می تواند از روی اجتهاد یا تقلید به احکام دین عمل کند.

اجتهاد تلاش متخصّصان برای استخراج احکام دین از منابع آن است که مهمترین آنها قرآن و احادیث معصومان(علیهم السلام)است.

تقلید به معنای پیروی است و در اینجا به معنای پیروی از مجتهد می باشد.

مسأله 1. کسی که مجتهد نیست و نمی تواند احکام و دستورهای الهی را از منابع آن به دست آورد، باید از مجتهد تقلید کند; یعنی کارهای خود را مطابق با فتوای او انجام دهد.

مسأله 2. اَعلَم کسی است که در استنباط حکم خدا از مدارک و منابع، ماهرتر باشد.

مسأله 3.زنان می توانند علوم اسلامی را تحصیل کنند و به مقام اجتهاد، برسند.

مسأله 4. اگر زنی به مقام اجتهاد برسد، دیگران - چه زن چه مرد ـ نمی تواند از او تقلید کنند . صفحه 22

بلوغ و نشانه های آن

مسأله 5. نشانه بلوغ در دختران یکی از چهار چیز است:

الف) تمام شدن نه سال قمری(1) ووارد شدن به ده سالگی قمری.

ب) بیرون آمدن منی.

ج) روییدن موی درشت بالای عورت.

د)دیدن خون حیض

مسأله 6. سنّ نُه سالگی سنّ تکلیف است، و الزاماً سنّ ازدواج نیست. توضیح این که: ازدواج در صورتی جایز است که دختر رشد جسمانی کافی برای ازدواج داشته باشد، و در صورتی که کارشناسان به طور خاص یا به طور عام تأیید کنند که فلان دختر یا عموم دختران در محیط ما، در فلان سن، رشد جسمانی کافی برای ازدواج ندارند، ازدواج در چنان سنّی حرام است.

مراحل بلوغ

بلوغ به حسب ادلّه شرع، سه مرحله دارد:

الف)بلوغ به معنای سنّ تکلیف و رعایت واجب و حرام و انجام 1. نه سال قمری سه ماه و چند روز از نه سال شمسی کمتر است. صفحه 23

نماز وروزه ومانند آن. البته درصورتی دختران در اوائل بلوغ توان روزه گرفتن را نداشته باشند به طوریکه مایه ضرر و زیان باشد و این حالت تا ماه رمضان دیگر ادامه داشته باشد روزه از ایشان ساقط است.

ب) بلوغ برای ازدواج، به طوری که دختران از نظر جسمی آمادگی کافی داشته باشند، و خطر إفضاء و نقایص دیگری در کار نباشد.

ج) بلوغ و رشد برای مسائل اقتصادی و مالی، به طوری که در معاملات مغبون نشوند.

مسأله 7. دیدن خون حیض برای دختران، از نشانه های بلوغ است.

مسأله 8.ختنه کردن دختران و زنان واجب نیست;هر چند مستحب است و با برداشتن قطعه کوچک گوشت که بالای فرج است ختنه انجام می گیرد.

مسأله 9. درشت شدن صدا و رشد جسمانی، مانند افزایش طول قد، بزرگ شدن پستانها، باسن ها و مانند آن، به تنهایی علائم بلوغ نیست.

احکام طهارت

بول کودک شیر خوار

مسأله 10. هر گاه چیزی با بول پسر یا دختر شیر خواری که غذاخور نشده نجس گردد، چنانچه یک مرتبه آب روی آن بریزندکه به تمام جاهای نجس آن برسد پاک می شود و در لباس و فرش و مانند آن فشار لازم نیست، ولی احتیاط مستحب آن است که دو مرتبه بریزند.

الکل

مسأله 11. استفاده از الکل برای ضدّ عفونی کردن محلّ تزریقات، یا ناف بچه، اشکالی ندارد و پاک است.ولی احتیاط مستحب آن است که مواضع اصابت آن را آب بکشند.

مسأله 12. عطرها و ادکلن های خارجی که در بازار به فروش می رسد، چون یقین به نجاست آنها نیست برای نماز اشکال ندارد. صفحه 25

احکام تخلی

مسأله 13. واجب است انسان وقت تخلی و مواقع دیگر، عورت خود را از کسانی که مکلفند، اگرچه مثل خواهر و مادر با او محرم باشند، و همچنین از دیوانه ممیز و بچه های ممیز که خوب و بد را می فهمند، بپوشاند ولی زن و شوهر لازم نیست عورت خود را از یکدیگر بپوشانند.

مسأله 14. برای زن استبرای از بول لازم نیست و اگر رطوبتی ببیند و شک کند پاک است یا نه، پاک می باشد. وضو و غسل او را هم باطل نمی کند.

راههای ثابت شدن نجاست

مسأله 15. نجس بودن چیزی از سه راه ثابت می شود:

1. آن که انسان یقین پیدا کند.

2. آن که کسی که چیزی در اختیار اوست (مثل صاحب خانه) خبر دهد که آن چیز نجس است.

3. آن که فرد موثق گواهی دهد.

مسأله 16. در مسأله نجاست یقین قطعی و صد در صد لازم است. و مادامی که چنین یقینی حاصل نشود تکلیفی ندارد، و اگر یقین صد در صد حاصل شد اجتناب لازم است; مگر در موارد اضطرار. صفحه 26

مسأله 17. افراد وسواسی نباید به علم خود در طهارت و نجاست توجّه کنند، بلکه باید ببینند افراد معمولی در چه مورد یقین به طهارت یا نجاست پیدا می کنند، و به همان ترتیب عمل کنند، و برای ترک وسواس بهترین راه بی اعتنایی است.

مسائل متفرقه نجاست

مسأله 18.محتوای مایعی که از کیسه آب جنین خارج می شود پاک است، مگر این که آلوده به خون باشد.

مسأله 19. از آنجا که امروزه بسیاری از لوازم آرایشی مورد مصرف بانوان از جفت جنین تهیه می شود، و جفت جنین تا آلوده به خون نباشد، یا شک داشته باشیم، پاک است، این وسائل آرایش محکوم به طهارت است.

مسأله 20. استفراغ نجس نیست; مگر این که بدانید خونی همراه آن است. و فرقی بین بچه و بزرگ، دختر یا پسر نمی باشد.

مسأله 21. ظرفی را که با شراب نجس شده، باید سه مرتبه با آب قلیل بشویند، و دست در آن بمالند، و مستحبّ است هفت مرتبه شسته شود. صفحه 27

مسائل وضو

مسأله 22. در وضو، صورت و دستها را نباید بیش از دو بار شست، و لکن باید توجّه کرد که منظور از سه بار، یا دو بار شستن این است که عضو مورد نظر یک بار کاملاً شسته شود، سپس بار دوم را شروع کند و کامل بشوید، امّا ریختن آب بر عضوی، دو بار، یا بیشتر، تا زمانی که از شستن کامل آن فارغ نشده یک بار حساب می شود.

مسأله 23. کسی که موی سر او به اندازه ای بلند است که اگر مثلاً شانه کند به صورتش می ریزد، یا به جاهای دیگر سر می ریزد، باید بیخ موها را مسح کند. و بهتر است که قبل از وضو، فرق سر را باز کند تا پس از شستن دست چپ، بین موها، یا پوست سر را به راحتی مسح نماید.

مسأله 24. اگر هنگام وضو گرفتن شخص دیگری آب را در دست انسان می ریزد، و شما آن را به صورت یا دستها می زده اید وضوی شما باطل نبوده، ولی این کار کراهت دارد.

مسأله 25. لاکی که خانمها روی ناخن پاهایشان می زنند،مانع از مسح است باید به اندازه سه انگشت از ناخن هارا آزاد بگذارند، و روی آنها مسح کنند.

مسأله 26. بانوانی که موی مصنوعی کشت کرده اند تنها در صورتی که آب به پوست سر برسد مسح آنها صحیح است.

مسأله 27. هر گاه زن در جایی وضو بگیرد که نامحرم او را ببیند، صفحه 28

وضوی او باطل نیست; هر چند گناه کرده است.

مسأله 28. خانمهایی که خطّ ابروی خود را ترمیم می کنند،این کار سه صورت دارد:

1. آب به پوست بدن می رسد .

2. خالکوبی با رنگ است، که زیر پوست قرار می گیرد;در هردو صورت، وضو و غسل آنها صحیح است .

3. آب به پوست نمی رسد،در این صورت اگر امکان برداشتن باشد باید مانع برداشته شود و در صورتی که این کار ممکن نباشد، باید علاوه بر وضو تیمم هم بکند.

مسأله 29. جوهرِ خودنویس، ماژیک و رنگی که خانمها برای موی سر استفاده می کننداگر جرم نداشته باشد وضو و غسل باآن صحیح است.

مسأله 30. زنانی که خود را برای شوهرانشان آرایش می کنند، در صورتی که موادّ آرایشی مورد استفاده جرمی، که مانع از رسیدن آب به پوست صورت است، نداشته باشد وضو صحیح است و شستن با صابون لازم نیست. پس لاکی را که روی ناخن پاهایشان میزنند، برای مسح پا اشکال دارد.

مسأله 31. وجود انگشتر و دستبند و مانند آن، اگر مانع از رسیدن آب نباشد، برای وضو ضرری ندارد و می تواند آن را جابجا کند تا آب به زیر آن برسد و شسته شود.

مسأله 32. بلند کردن ناخن در حدّ معقول برای خانمها اشکالی ندارد.

احکام جنابت

مسأله 33. زنان و دختران در صورتی که به اوج شهوت جنسی برسند و رطوبتی از آنان خارج شود محتلم شده وباید برای نماز وروزه غسل جنابت کنند.

مسأله 34. آمیزش با وسائلی مانند «کاندوم» که از تماسّ مستقیم جلوگیری می کند و مانع ریختن نطفه می شود، نیز موجب غسل جنابت می شود.

نشانه های احتلام

مسأله 35. اگر رطوبتی از زن خارج شود و نداند منی است یا رطوبت دیگر، چنانچه خروج آن با «شهوت» بوده باشد آن رطوبت حکم منی دارد و اگر این نشانه، را نداشته باشد حکم منی ندارد.

مسأله 36. ترشّحات سفیدرنگی که خانمها معمولا می بینند، در صورتی که به اوج شهوت جنسی نرسند غسل ندارد.

مسأله 37. هر گاه در مورد احتلام شک حاصل شود، غسل واجب نیست.

مسأله 38. اگر زنی پس از آمیزش با همسرش بلافاصله غسل کرد و بعد از غسل باقیمانده منی از او خارج شود، ولی نمی داند که از خود اوست، یا از شوهرش غسل دو باره لازم نیست. صفحه 30

مسائل جنابت

مسأله 39. کارکردن (مثل پخت و پز) قبل از غسل جنابت کراهتی ندارد، هر چند بهتر است انسان درهمه حال با طهارت باشد.

مسأله 40. نوشتن آیات قرآن و اسماء متبرکّه برای زن حائض یا جنب اگر آن را لمس نکند حرام نمی باشد.

مسأله 41. قرائت بیش از هفت آیه برای جنب و حائض مکروه است.(یعنی ثواب آن کمتر است)

مسأله 42. آرایش برای همسر در حال جنابت وایام عادت کراهت ندارد.

مسأله 43. مستحّب است بعد از بیرون آمدن منی بول کند تا ذرّات باقیمانده خارج شود و اگر نکند و بعد از غسل رطوبتی از او بیرون آید که نداند منی است یا رطوبت دیگر، حکم منی دارد و باید دوباره غسل کند. احتیاط مستحب آن است که زنان نیز بوسیله بول کردن قبل از غسل استبراء کنند.

مسأله 44. اگر دختریا خانمی دست به استمناء یا « خود ارضایی » بزند و در همان حال رطوبتی از او خارج شود کار حرامی انجام داده است، و واجب است برای نماز و روزه خود غسل کند . صفحه 31

چیزهایی که برجنب حرام است

مسأله 45. پنج چیز بر جنب حرام است: اول رساندن جایی از بدن به خط قرآن یا به اسم خدا و پیغمبران و امامان(علیهم السلام)، به طوری که در وضو گفته شد.

دوم رفتن در مسجدالحرام و مسجد پیامبر(صلی الله علیه وآله) اگرچه از یک در داخل و از در دیگر خارج شود.

سوم توقف در مساجد دیگر ولی اگر از یک در داخل و از در دیگر خارج شود، یا برای برداشتن چیزی برود مانعی ندارد و احتیاط واجب آن است که در حرم امامان هم توقف نکند.

چهارم گذاشتن چیزی در مسجد در غیر حال عبور.

پنجم خواندن آیه ای که پس از خواندن آن باید سجده کرد و آنها در چهار سوره است اول: سوره سی و دوم قرآن (الم تنزیل) دوم: سوره چهل و یکم (حم سجده) سوم: سوره پنجاه و سوم (والنجم) چهارم: سوره نود و ششم (اقرأ) و احتیاط آن است یک حرف از این چهار سوره را هم نخواند.

چیزهایی که بر جنب مکروه است

مسأله 46. نه چیز بر جنب مکروه است: اول و

دوم خوردن و آشامیدن ولی اگر وضو بگیرد یا استنشاق و مضمضه نماید، مکروه نیست.

سوم خواندن بیشتر از هفت آیه از سوره هایی که سجده واجب ندارد.

چهارم رساندن جایی از بدن به جلد و حاشیه و بین خط های صفحه 32

قرآن.

پنجم همراه داشتن قرآن،

ششم خوابیدن ولی اگر وضو بگیرد یا به واسطه نداشتن آب، تیمّم کند، مکروه نیست.

هفتم خضاب کردن به حنا و مانند آن.

هشتم مالیدن روغن به بدن

نهم جماع کردن بعد از آنکه محتلم شده، یعنی در خواب منی از او بیرون آمده باشد.

غسل جنابت

مسأله 47. غسل جنابت به خودی خود مستحب است و برای خواندن نمار واجب و مانند آن واجب می شود. ولی برای نماز میت و سجده شکر و سجده های واجب قرآن غسل جنابت لازم نیست.

مسأله 48. لازم نیست در وقت غسل، نیت کند که غسل واجب یا مستحب می کنم و اگر فقط به قصد قربت یعنی برای انجام فرمان خداوند عالم غسل کند کافی است.

مسأله 49. اگر یقین کند وقت نماز شده و نیت غسل واجب کند بعد معلوم شود که پیش از وقت غسل کرده، غسل او صحیح است.

عرق جنب از حرام

مسأله 50. آمیزش با همسر در حال عادت ماهیانه، یا در حال روزه ماه مبارک رمضان حرام است و اگر عرق کند، احتیاط واجب آن است که با آن معامله عرق جنب از حرام کند، یعنی با بدن و یا لباسی که صفحه 33

با آن آلوده است نماز نخواند.

مسأله 51. عرق جنب از حرام مانند کسی که از طریق حرام مانند زنا و یا لواط و یا استمناء جنب شود پاک است ولی با بدن و یا لباسی که با آن آلوده شده، نماز نخواند.

مسأله 52. اگر جنب از حرام به واسطه تنگی وقت یا عذر دیگر به جای غسل تیمّم نماید، و بعد از تیمّم عرق کند اجتناب از عرق لازم نیست.

مسأله 53. اگر کسی از حرام جنب شود و بعد با حلال خود نزدیکی کند باز نمی تواند با عرق آن نماز بخواند. ولی اگر اول با حلال

خود نزدیکی کند و بعد از حرام جنب شود، اجتناب از عرق آن لازم نیست.

ّاحکام میت

مسأله 54. اگر زن در مرگ شوهر یا فرزند یقه یا لباس خود را پاره کند یا صورت خود را بخراشد به طوری که خون بیاید یا موی خود را بکند، باید یک بنده آزاد کند، یا ده فقیر را طعام دهد و یا آنها را بپوشاند و اگر نتواند باید سه روز روزه بگیرد بلکه اگر خون هم نیاید بنابر احتیاط واجب، به این دستور عمل نماید.و پاره کردن یقه در مرگ غیر پدر و برادر جایز نیست .

مسأله 55. احتیاط واجب آن است که زنها در گریه بر میت صدا را صفحه 34

خیلی بلند نکنند و فریاد نکشند.

مسأله 56. نگاه کردن زن یا شوهر پس از مرگ دیگری به عکسها و فیلمهای مشترک بلا مانع است.

غسل میت

مسأله 57. غسل بچه مسلمان اگرچه زنازاده باشد، واجب است. و همچنین کسی که از بچگی دیوانه بوده و به حال دیوانگی بالغ شده، چنانچه پدر و مادر او یا یکی از آنان مسلمان باشند، باید او را غسل داد.

مسأله 58. بچه سقط شده را اگر چهار ماه یا بیشتر دارد، باید غسل بدهند و اگر چهار ماه ندارد، باید در پارچه ای بپیچند و بدون غسل دفن کنند.

مسأله 59. برای غسل و کفن و نماز و دفن میت باید از ولی او اجازه بگیرند، شوهر نسبت به زن خود از همه أولی است، سپس کسانی که از میت ارث می برند، به ترتیبی که در ارث بیان شد، ولایت بر میت دارند. و چنانچه در یک طبقه، هم مرد و هم زن وجود باشد احتیاط این است که از هر دو اجازه بگیرند.

مسأله 60. اگر مرد، زن را و زن، مرد را غسل بدهد باطل است ولی زن می تواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم می تواند زن خود را غسل دهد; اگرچه احتیاط مستحب آن است که زن، شوهر خود و شوهر، زن خود را غسل ندهد، مگر این که وصیتی در میان باشد. صفحه 35

مسأله 61. مرد می تواند دختر بچه ای را که سنّ او از سه سال کمتر است غسل دهد و زن هم می تواند پسر بچه ای را که کمتر از سه سال دارد غسل دهد.

مسأله 62. اگر برای غسل دادن میتی که مرد است مرد پیدا نشود، زنانی که با او نسبت دارند و محرمند مثل مادر و خواهر و خاله و عمه، یا به واسطه شیر خوردن با او محرم شده اند، می توانند با پوشاندن عورت او غسلش بدهند. و نیز اگر برای غسل میت زن، زن دیگری نباشد، مردهایی که با او نسبت دارند و محرمند، یا به واسطه شیر خوردن محرم شده اند، می توانند با پوشاندن عورت او را غسل دهند.

مسأله 63. هرگاه زن، میت زن را غسل دهد، جایز است غیر از عورت، بدن او را برهنه کند.

مسأله 64. زنی را که در حال حیض یا در حال جنابت مرده، لازم نیست غسل حیض یا غسل جنابت بدهند، بلکه همان غسل میت برای او کافی است.

کفن

مسأله 65. کفن زن، بر شوهر است. اگرچه زن از خود مال داشته باشد و همچنین اگر زن را به شرحی که در کتاب طلاق گفته می شود، طلاق رجعی بدهند و پیش از تمام شدن عدّه بمیرد، شوهرش باید کفن او را بدهد و چنانچه شوهر بالغ نباشد یا دیوانه باشد، ولیّ شوهر باید از صفحه 36

مال او کفن زن را بدهد.

مسأله 66. اگر شوهر قدرت تهیه کفن همسرش را نداشته باشد و خود زن نیز مالی نداشته باشد، در صورتی که پدر و مادر قدرت داشته باشند احتیاط واجب آن است که کفن را بدهند و اگر قدرت ندارند هزینه آن بر عهده بیت المال مسلمین است.

مسأله 67. کَفن کردن میت با پارچه ابریشم خالص جایز نیست و احتیاط واجب آن است که با پارچه طلا بافت هم کفن نشود.

مسأله 68.در تعداد قطعه های کفن و نیز در کیفیت و چگونگی آن، تفاوتی بین میت مرد و زن نیست.

نماز میّت

مسأله 69. نماز میت پنج تکبیر و چهار ذکر دارد که تنها در ذکر چهارم بین میت مرد و زن تفاوت وجود دارد و در بقیه مثل هم هستند، بنابراین هر گاه میت، زن باشد کافی است که بعد از تکبیر چهارم بگوید:

اَللّهُمَّ اغْفرْ لِهذِهِ المیت و اگر این ذکر را بگوید بهتر است: اَللّهُمَّ اِنَّ هذِه اَمَتُک وَ ابْنَةُ عَبْدِک وابْنَةُ اَمَتِک نَزَلَتْ بِک وَ اَنْتَ خَیرُ مَنْزُول بِه، اَللّهُمَّ انّا لا نَعْلَمُ مِنْها اِلاّخَیراً وَ اَنْتَ اَعْلَمُ بِها مِنّا اَللّهُمَّ اِنْ کانَتْ مُحْسِنَةً فَزِدْ فی اِحْسانِها وَ اِنْ کانَتْ مُسیئَةً فَتَجاوَزْ عَنْها وَ اغْفِرْ لَها اَللّهُمَّ اجْعَلْها عِنْدَک فی اَعْلی عِلّیینَ وَ صفحه 37

اخْلُفْ عَلی اَهْلِها فِی الْغابِرینَ وَ ارْحَمْها بِرَحْمَتِک یا اَرْحَمَ الرّاحمینَ.

مسأله 70. مستحبّ است ، امام جماعت یا کسی که فرادای نماز میت می خواند، اگر میت زن است مقابل سینه اش بایستد.

مسأله 71. مستحبّ است زن حائض، در صورتی که نماز میت را به جماعت می خواند، در یک صف تنها بایستد.

دفْن

مسأله 72. اگر زن کافره بمیرد و بچه در شکم او مرده باشد، چنانچه پدر بچه، مسلمان باشد، باید زن را در قبر به پهلوی چپ، پشت به قبله بخوابانند که روی بچه به طرف قبله باشد بلکه اگر هنوز روح هم به بدن او داخل نشده باشد، بنابر احتیاط واجب باید به همین دستور عمل کنند.

مسأله 73. اگر بچه در رحم مادر بمیرد و ماندنش در رحم برای مادر خطر داشته باشد باید به آسان ترین راه او را بیرون آورند و چنانچه ناچار شوند که او را قطعه قطعه کنند اشکال ندارد، ولی باید این کار به وسیله شوهرش اگر اهل فن است یا زنی که اهل فن باشد انجام گیرد و اگر ممکن نیست، مرد محرمی که اهل فن باشد و اگر آن هم ممکن نشود مرد نامحرمی که اهل فن باشد بچه را بیرون بیاورد و در صورتی که آن صفحه 38

هم پیدا نشود کسی که اهل فن نباشد می تواند بچه را بیرون آورد.

مسأله 74. هرگاه مادر بمیرد و بچه در شکمش زنده باشد باید به وسیله کسانی که در مسأله پیش گفته شد از هر طرفی که بچه سالم بیرون می آید بچه را بیرون آورند و دوباره بدوزند ولی اگر بین پهلوی چپ و راست در سالم بودن بچه فرقی نباشد احتیاط واجب آن است که از پهلوی چپ بیرون آورند.

مسأله 75. خوب است به امید این که مطلوب پروردگار باشد کسی که میت را در قبر می گذارد; با طهارت و سر برهنه و پابرهنه باشد و از طرف پای میت از قبر بیرون بیاید و غیر از خویشان میت کسانی که حاضرند، با پشت دست بر قبر خاک بریزند و بگویند: إنّا للّهِ و إنّا إلَیهِ راجِعونَ. اگر میت زن است کسی که با او محرم می باشد او را در قبر بگذارد و اگر محرمی نباشد خویشانش او را در قبر بگذارند.

نبْش قبر

مسأله 76. نبش قبر مسلمان، یعنی شکافتن قبر او اگرچه طفل یا دیوانه باشد حرام است.ولی اگر بدنش از بین رفته و خاک شده باشد اشکال ندارد .

مسأله 77.نبش قبر برای انجام یک مطلب شرعی که اهمّیت آن از شکافتن قبر بیشتر است،اشکال ندارد. صفحه 39

مسأله 78.نبش قبردر صورتی که بخواهند بچه زنده را از شکم زن حامله ای که دفنش کرده اند بیرون آورند واجب است.

عادت ماهانه (1) - نشانه های خون حیض

مسأله 79. حیض، که گاهی از آن به «عادت ماهیانه» تعبیر می شود،خونی است که غالباً در هر ماه چند روزی از رحم زن ها خارج می شود. و زن را در موقع دیدن خون حیض، «حائض» می گویند و به هنگام انعقاد نطفه، غذای فرزند است.

مسأله 80. خون حیض در بیشتر اوقات، غلیظ و گرم و رنگ آن سرخ و یا سرخ مایل به سیاهی است و با فشار و کمی سوزش بیرون می آید.

مسأله 81.زنی که معمولاً ماهی یک مرتبه خون می بیند اگر در یک ماه دوبار خون ببیند و آن خون نشانه های حیض داشته باشد، چنانچه روزهایی که در وسط پاک بوده ده روز یا بیشتر باشد، باید هر دو را حیض قرار دهد(2).

مسأله 82. زن های قرشی بعد از تمام شدن شصت سال، یائسه می شوند، یعنی خون حیض نمی بینند و زن هایی که قرشی نیستند بعد 1.یا همان «پِرِیُد» 2. ولی اگر روزهای وسط کمتر از ده روز باشد، خون دوّم خون استحاضه