مناسک عمره مفرده با حواشی مراجع تقلید صفحه 176

ص: 189

حکم ازدحام و عدم امکان رعایت خلف‌

513 801- در مواقع ازدحام، اگر امکان دارد (1)و محذوری در بین نیست، باید خلف و نزد مقام، نماز خوانده شود؛ ولی اگر به خاطر ازدحام، به‌جا آوردن نماز نزدیک مقام، ممکن نباشد، با فرض اضطرار، (2)نماز در فاصله دورتر، و مراعات الأقرب فالأقرب- که بیان آن در دو مسأله سابق گذشت- (3) مانع ندارد.

514 802- در هنگام ازدحام و یا تشکیلصفوف نمازصبح، مأمورین مسجدالحرام از انجام نماز طواف در خلف مقام، به‌ویژه برای خانم‌ها ممانعت می‌کنند و افراد را مورد توهین و یا ضرب و شتم قرار می‌دهند؛ در چنین شرایطی، آیا نماز خواندن در محدوده مقابل رکن حجر تا مقابل رکن عراقی کافی است؟ (4)

1- آیة اللَّه فاضل: ولو با کمک دیگران.

آیة اللَّه نوری: گفتیم که در موقع ازدحام، نماز طواف در خلف مقام لازم نیست.

2- آیة اللَّه بهجت: و گذشت رعایت احتیاط در ذیل مسأله 800.

آیة اللَّه نوری: درصورت ازدحام، در غیر پشت مقام مانعی ندارد.

3- مراجعه شود به مسائل 796 تا 800.

آیة اللَّه مکارم: یعنی دورتر بجاآورد و از این‌که چند نفر در اطراف او حلقه بزنند اجتناب کند که موجب مزاحمت برای طواف کنندگان است و نماز او خالی از اشکال نیست.

4- آیة اللَّه بهجت: در طواف واجب به اندازه خواندن نمازصبح ضرری به مبادرت عرفیه نمی‌زند؛ لذا به همان نحو که در مناسک ذکر شده بجا آورده شود.

آیة اللَّه تبریزی: نماز طواف باید خلف مقام ابراهیم علیه السلام خوانده شود با رعایت الأقرب فالأقرب واگر نزدیک مقام ممکن نیست، خلف مقام در مکان دورتری خوانده می‌شود.

آیة اللَّه خامنه‌ای: نماز طواف باید پشت مقام ابراهیم خوانده شود مشروط بر این‌که مزاحمت برای دیگران نباشد و درصورتی که به خاطر ازدحام و یا کثرت طواف کنندگان، امکان اقامه نماز، نزدیک مقام نیست می‌توان در مکان‌های دورتر بجا آورد.

آیة اللَّه سیستانی: کافی نیست بلکه اگر ممکن باشد- با فرض این‌که دو سوی مقام هم میسور نیست- باید پشت مقام هر چند دور انجام دهند و اگر ممکن نشد هر جای مسجد می‌توانند بخوانند.

آیة اللَّهصافی: نماز طواف واجب باید در پشت مقام ابراهیم علیه السلام خوانده شود و خواندن نماز در محدوده مذکور با عدمصدق خلف مقام کافی نیست.

آیة اللَّه فاضل: تا محدوده‌ای که از دو طرف مقام،صدق«صلاة خلف المقام» بنماید اشکالی ندارد. بنابراین، در چنین فرضی نماز طوافصحیح است ولو در نزدیکی دیوار چاه زمزم.

آیة اللَّه مکارم: درصورتی که راهی جز این نباشد کفایت می‌کند.

آیة اللَّه نوری: نماز طواف در مسجدالحرام در هر حال بلا اشکال است.