مناسک عمره مفرده با حواشی مراجع تقلید صفحه 55

ص: 68

159 395- فسوق اختصاص به دروغ گفتن ندارد (1) بلکه فحش دادن و فخر (2) به دیگران، نیز فسوق است.

در فسوق، غیر از استغفار کفّاره نیست، و مستحب است چیزی کفّاره بدهد و اگر گاو ذبح کند بهتر است.

9- جدال‌

اشاره

نهم- جدال؛ و آن گفتن «لا وَاللَّه» و «بَلی وَاللَّه» است.

160 396- گفتن کلمه «لا» و کلمه «بَلی و در سایر لغات، مرادف (3)آن؛ مثل «نه» و «آری»، دخالتی (4)در جدال ندارد، بلکه قَسَم خوردن در مقامِ اثبات مطلب یا ردّ غیر، جدال است.

قسم به لفظ خدا و دیگر اسمای الهی‌

397161- قَسَم اگر به لفظ «اللَّه» باشد یا مرادف آن؛ مثل «خدا» در زبان فارسی، جدال (5) است؛ و اما قَسَم به غیر خدا، به هر کس باشد، ملحق به جدال نیست.

1- آیة اللَّه بهجت: اظهر مقیّد بودن دروغ گفتن و دشنام دادن و مفاخرت است به آن‌که بر غیر محرم حرام‌باشند. مناسک شیخ،ص 22.

2- آیة اللَّه تبریزی: فخر کردن بر دیگران، اگر برای اثبات فضیلت و برتری برای خود باشد که توهین دیگری را در برداشته باشد، این عمل فی نفسه حرام است.

آیة اللَّه خویی و آیة اللَّه سیستانی: فخر کردن اگر مستلزم اهانت و تحقیر مؤمن باشد همیشه حرام است و در حال احرام حرمتش مؤکّد است و اگر چنین نباشد اشکالی ندارد حتی در حال احرام.

آیة اللَّه فاضل: خواه موجب نقص دیگران باشد و یا نباشد.

آیة اللَّه مکارم: بنابر احتیاط واجب فخر فروشی نیز از فسوق است.

3- آیات عظام: تبریزی، فاضل، گلپایگانی: در مرادف احتیاط شود.

4- آیة اللَّه فاضل و آیة اللَّه خویی: کلمه لا و بلی دخالت در مطلب دارد.

آیة اللَّه گلپایگانی: بنابر احتیاط لازم، گفتن کلمه« آری واللَّه» و« بله واللَّه» و« نه واللَّه» ملحق به آن است.

5- آیة اللَّه خویی: بنابر احتیاط واجب لفظ مرادف« اللَّه» به هر زبانی که باشد ملحق به جدال است.

آیة اللَّه بهجت: اگر قسم به لفظ جلاله نباشد اظهر عدم الحاق است و اگر به لفظ جلاله باشد ظاهر تحقّق حرام به مجرّد آن است. مناسک شیخ،ص 22.

آیة اللَّه فاضل: ظاهراً لفظ« اللَّه» بدون« لا» و« بلی» جدال محرّم نیست و مرادف« اللَّه» نیز به هر زبانی که باشد جدال محرّم نمی‌باشد.

آیة اللَّه خامنه‌ای: احتیاط واجب آن است که از قسم خوردن به نام‌هایی که ترجمه واژه اللَّه به زبان‌های دیگر است- مانند کلمه خدا در زبان فارسی- اجتناب کند، همچنین بنابر احتیاط واجب، باید از قسم خوردن به نام‌های خداوند مانند رحمن، رحیم، قادر، متعال و ... در حال منازعه خودداری نماید.