توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 10

ص: 10

(1) (مکارم ): اگر جنسی را به ذمّه بخرد .. (2) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام : (خوئی )، (گلپایگانی )، (فاضل )، (مکارم )، (نوری )، (تبریزی )، (سیستانی )، (زنجانی ) و (صافی ) نیست ] (3) (اراکی ): ولی باید خمس آن را بپردازد. [پایان مسأله ] (خوئی )، (تبریزی )، (سیستانی ): و خمس پولی را که به فروشنده داده به صاحبان خمس مدیون می باشد. [پایان مسأله ] (مکارم ): و تصرفاتش در آن جنس جایز است .. (4) (فاضل ): باید خمس آن را بدهد و به همان مقدار از خریدار طلبکار است و پولی را که به فروشنده داده اگر از بین نرفته مجتهد جامع الشرایط پنج یک آن را می گیرد و اگر از بین رفته عوض آن را از خریدار یا فروشنده مطالبه می کند و چنانچه جنس را بخرد و هنگام معامله قصدش این باشد با پولی که خمس آن را نداده قیمت آن را بدهد بنا بر احتیاط واجب یک پنجم معامله نیاز به اجازه حاکم شرع دارد و چنانچه اجازه داد بنا بر احتیاط یک پنجم آن جنس را به حاکم شرع به عنوان خمس بدهد.

[مسأله 1762]

مسأله 1762 اگر مالی را (1) که خمس آن داده نشده بخرد (2) چنانچه حاکم شرع (3) معامله پنج یک آن را اجازه ندهد معامله آن مقدار باطل است و حاکم شرع (4) می تواند پنج یک آن مال را بگیرد (5) و اگر اجازه بدهد معامله صحیح است و خریدار باید مقدار پنج یک پول آن را به حاکم شرع (6) بدهد، و اگر به فروشنده داده می تواند از او پس بگیرد. (1) (سیستانی ): اگر مسلمان اثناعشری مالی را .. این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (2) (اراکی ): معامله صحیح است و اگر خمس آن را بپردازد می تواند از فروشنده بگیرد. [پایان مسأله ] (خوئی )، (تبریزی )، (سیستانی ): خمسش به عهده فروشنده است و بر خریدار چیزی نیست . [پایان مسأله ] (مکارم ): معامله او نسبت به خمس باطل است ، مگر آن که حاکم شرع اجازه دهد که در این صورت خمس پول معامله را باید به او داد و اگر به فروشنده داده باشد باید از او بگیرد و به حاکم شرع دهد. (3) و (4) (فاضل ): مجتهد جامع الشرایط .. (5) (زنجانی ): و اگر خریدار به این امر آگاه نباشد می تواند بقیه معامله را هم ، به هم بزند و پول خود را از فروشنده بگیرد و اگر حاکم شرع معامله یک پنجم را اجازه دهد معامله صحیح است و خریدار باید مقدار یک پنجم پول آن را به حاکم شرع بدهد و اگر به فروشنده داده می تواند از او پس بگیرد. (6 (فاضل ): مجتهد جامع الشرایط ..

[مسأله 1763]

مسأله 1763 اگر چیزی را که خمس آن داده نشده به کسی ببخشند (1) پنج یک آن چیز مال او نمی شود (2) این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (1) (سیستانی ): به مسلمان اثناعشری ببخشد .. (2) (فاضل ): و باید خمس آن را بدهد.

(اراکی ): آن شخص همه آن را مالک می شود، گرچه خمس آن به عهده بخشنده باقی است .