توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 12

ص: 12

آمده بدهد پس برای هر منفعت می تواند سال جداگانه ای حساب کند. (4) (فاضل ): مانند کشاورز که دفعتاً سود به دستش می آید مبدأ سال خمس وی از موقعی که فایده برده است می باشد. (5 (گلپایگانی )، (خوئی )، (تبریزی )، (صافی ): اگر اتفاقاً منفعتی ببرد ..

(مکارم ): مسأله آغاز سال برای حساب خمس هر کسی اولین درآمد اوست ، یعنی اگر کسی شروع به تجارت و کسب و صنعت و زراعت و غیر اینها کند، اولین زمانی که درآمد برای او حاصل می شود اوّل سال خمس اوست و نمی توان با قصد و نیّت آن را جلو یا عقب انداخت و اگر بخواهد اوّل سال را جلو بیندازد راهش این است که حساب سال خود را زودتر از موعد معین برسد و خمس خود را بپردازد، همان وقت ، اوّل سال او خواهد شد.

(زنجانی ): مسأله تاجر و کاسب و صنعتگر و مانند اینها، چنانچه منفعت آنها از مخارج سال که ابتدای آن وقتی است که منفعت می برند، زیاد بیاید، باید خمس مقدار زیادی را بدهند، همچنین کسی که شغلش کاسبی نیست و اتفاقاً منفعتی برده ، ابتدای سال وی وقتی است که منفعت برده است .

[مسأله 1766]

اشاره

مسأله 1766 انسان می تواند در بین سال هر وقت منفعتی به دستش آید، خمس آن را بدهد (1) و جایز است دادن خمس را تا آخر سال (2) تأخیر بیندازد (3) و اگر برای دادن خمس ، سال شمسی قرار دهد، مانعی ندارد (4) (1) (زنجانی ): بلکه اگر بداند که منفعت صرف مخارج وی نمی گردد لازم است همان وقت که منفعت بدست می آورد خمس آن را بدهد و در صورتی که نمی داند که منفعت وی از مخارج سال وی زیاد می آید یا نه ، جایز است دادن خمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد و برای دادن خمس می توان سال شمسی یا قمری را ملاک قرار داد. (2) (بهجت ): تا آخر سال قمری .. (3) (اراکی ): بقیّه مسأله ذکر نشده .

(سیستانی ): ولی اگر بداند تا آخر سال به آن نیاز پیدا نمی کند، بنا بر احتیاط واجب باید فوراً خمس آن را بدهد ..

(مکارم ): می تواند آن را تا آخر سال تأخیر بیندازد تا مخارج احتمالیش را از آن بردارد. برای دادن خمس می توان معیار را سال شمسی یا سال قمری قرار داد. (4) (بهجت ): اگر برای دادن خمس ِ زراعت و مانند آن ، که مطابق سال شمسی انجام می شود، سال خمسی را شمسی قرار دهد، اشکال ندارد.

مسأله اختصاصی

(مکارم ): مسأله 1489 کسی که درآمد اضافی ندارد قرار دادن سال خمس برای او لازم نیست .

[مسأله 1767]

مسأله 1767 (کسی که مانند تاجر و کاسب باید (1) برای دادن خمس ، سال قرار دهد (2)، اگر منفعتی به دست آورد و در بین سال بمیرد، باید مخارج تا موقع مرگش را از آن منفعت کسر کنند و خمس باقیمانده را بدهند (3) (1) [کلمه «باید» در رساله آیات عظام : (خوئی )، (زنجانی ) و (تبریزی ) نیست ]