توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 139

ص: 139

(زنجانی ): با شرایطی که در کتب مفصل گفته شده است ..

(خوئی )، (تبریزی ): پنجم : خریداری بنده هایی که در شدت می باشند و آزاد کردن آنان .. (10) (فاضل ): به شرط آن که قرض در معصیت صرف نشده باشد .. (11) (فاضل ): و مدرسه .. (12) (فاضل ): و مسلمین .. (13) (خوئی )، (تبریزی ): هفتم : فی سبیل اللّه یعنی کارهایی که می توان با آنها قصد قربت نمود مثل ساختن مسجد و مدرسه ای که علوم دینیه در آن خوانده می شود و تنظیف شهر و اسفالت راهها و توسعه آنها و مانند اینها ..

(گلپایگانی )، (صافی ): هفتم : سبیل اللّه یعنی هر کار خیر و عمل نیکی که از شارع مقدس نسبت به آن تشویق شده باشد مثل ساختن مدرسه علوم دینیه و پل و منزلگاه برای مسافرین و زوّار و مسجد و دار الایتام و تعظیم شعائر و طبع کُتُب دینی و نشر معارف اسلامی و هر کاری که موجب تقرّب به خداوند متعال ( (صافی ): و اعلای کلمه اسلام ) باشد ..

(بهجت ): هفتم : فی سبیل اللّه ، یعنی کاری که مانند ساختن مسجد، پل ، راه سازی و مدرسه ، منفعت عمومی و دینی دارد که نفع آن به عموم مسلمان می رسد و برای اسلام نفع داشته باشد ..

(مکارم ): هفتم : «سبیل اللّه » یعنی کارهایی مانند ساختن مسجد که منفعت دینی عمومی دارد و همچنین مدارس علوم دینی ، مراکز تبلیغاتی ، اعزام مبلغین ، نشر کتابهای مفید اسلامی و خلاصه آنچه برای اسلام نفع داشته باشد به هر نحو که باشد، مخصوصاً جهاد در راه خدا ..

(زنجانی ): هفتم : «فی سبیل اللّه » یعنی امور دینی ، خواه مربوط به عموم باشد، همچون ساختن مسجد و مدارس علوم دینی و نشر کتب دینی ، و خواه به افراد خاصّی مربوط باشد، مثل آنکه برخی از مؤمنان را به حج ّ خانه خدا بفرستد و روشن ترین مورد این مصرف ، جهاد در راه خدا است ، و ظاهراً این مصرف ، امور دنیایی را شامل نمی گردد، هر چند عمومی باشد همچون ساختن پل و تعمیر جاده ها و راهها ..

(سیستانی ): هفتم : فی سبیل اللّه ، یعنی کارهایی که نفعش به عموم مسلمین می رسد مثل ساختن مسجد و مدرسه ای که علوم دینیّه در آن خوانده می شود و تنظیف شهر و اسفالت راهها و توسعه آنها و مانند اینها .. (14) (مکارم ): هشتم : « إبن سبیل » یعنی مسافری که در سفر مانده و محتاج شده که به مقدار نیازش می تواند از زکات استفاده کند هر چند در محل ّ خود غنی و بی نیاز باشد.

(سیستانی ): اینها مواردی است که زکات در آنها صرف می شود ولی مالک نمی تواند زکات را بدون اذن امام علیه السلام یا نائبش در دو مورد سوم و چهارم مصرف نماید. و در مورد هفتم نیز بنا بر احتیاط لازم باید از حاکم شرع اذن بگیرد. و احکام این موارد در مسائل آینده گفته خواهد شد.

[مسأله 1926]

مسأله 1926 احتیاط واجب آن است که فقیر و مسکین بیشتر از مخارج سال خود و عیالاتش را از زکات نگیرد و اگر مقداری پول یا جنس دارد، فقط به اندازه کسری مخارج یک سالش زکات بگیرد. (1) (1) (اراکی ): مسأله اگر یک دفعه بیش از مخارج سال به فقیر، زکات بدهند مانع ندارد گر چه احتیاط مستحب ّ