توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 143

ص: 143

و ورثه قرض او را ندهند یا به جهت دیگر انسان نتواند طلب خود را بگیرد، بنا بر احتیاط مستحب ّ طلبی را که از او دارد بابت زکات حساب نکند.

[مسأله 1935]

مسأله 1935 چیزی را که انسان بابت زکات به فقیر می دهد لازم نیست به او بگوید که زکات است بلکه اگر فقیر خجالت بکشد، مستحب ّ است به طوری که دروغ نشود به اسم پیشکش بدهد (1) ولی باید قصد زکات نماید. (1) (اراکی )، (گلپایگانی )، (صافی ): مستحب ّ است به اسم پیشکش بدهد ..

(خوئی )، (فاضل )، (تبریزی )، (سیستانی )، (زنجانی ): مستحب ّ است مال را به قصد زکات به او داده و زکات بودنش را اظهار ننماید.

(بهجت ): مسأله موقع دادن زکات به فقیر لازم نیست به او بگوید که زکات است .

(مکارم ): مسأله لازم نیست به فقیر بگویند که این مال زکات است بلکه می توان زکات را به صورت هدیه به او داد (البتّه به طوری که دروغ نشود) ولی در هر حال باید قصد زکات کند.

[مسأله 1936]

مسأله 1936 اگر به خیال این که کسی فقیر است به او زکات بدهد، بعد بفهمد فقیر نبوده ، یا از روی ندانستن مسأله به کسی که می داند فقیر نیست زکات بدهد (1) چنانچه چیزی را که به او داده باقی باشد، باید (2) از او بگیرد و به مستحق ّ بدهد و اگر از بین رفته باشد (3)، پس اگر کسی که آن چیز را گرفته می دانسته یا احتمال می داده که زکات است (4)، انسان باید (5) عوض آن را از او بگیرد و به مستحق ّ بدهد، (6) ولی اگر به غیر عنوان زکات داده نمی تواند چیزی از او بگیرد و باید از مال خودش زکات را به مستحق ّ بدهد، و در همه صور می تواند از مال خودش زکات را بدهد و از کسی که گرفته مطالبه نکند. (1) (خوئی )، (تبریزی )، (سیستانی ): کافی نیست ، پس .. (2) (بهجت ): می تواند .. (3) (بهجت ): أظهر این است که گیرنده در صورت جهل ضامن نیست امّا اگر کسی که آن چیز را گرفته می دانسته یا احتمال می داده که زکات است و می دانسته که خودش فقیر نیست و ممکن است آن چیز یا عوضش را از او بگیرند، اگر می تواند باید عوض آن را از او بگیرد و به مستحق ّ بدهد و اگر گیرنده ادّعا کند نمی دانسته آن مال زکات است ، همین که دهنده زکات می گوید: به عنوان زکات داده ام ، پذیرفته می شود، و در صورت بقای عین آن مال ، حق ّ پس گرفتن آن را دارد ولی می تواند پس نگیرد و از مال خود دوباره بدهد. (4) (اراکی )، (گلپایگانی )، (خوئی )، (صافی )، (تبریزی ): می دانسته که زکات است .. (5) (خوئی ): انسان می تواند .. (6) (اراکی ): و در تمام صور می تواند از مال خودش زکات را بدهد و از کسی که گرفته مطالبه نکند.

(گلپایگانی )، (خوئی )، (تبریزی )، (صافی ): و اگر نمی دانسته زکات است ، نمی تواند چیزی از او بگیرد و باید از مال خودش زکات را به مستحق ّ بدهد.

(سیستانی ): اگر کسی که آن چیز را گرفته ، می دانسته زکات است ، انسان می تواند عوض آن را از او بگیرد و به مستحق ّ بدهد. و اگر نمی دانسته زکات است ، نمی تواند چیزی از او بگیرد و باید از مال